گوشه ای از تاریخ ایران

نويسنده: فتح الله عبدالله یف
مترجم: غلامحسین متین
ناشر: ستاره - فرهنگ علوم شوروی
زبان كتاب: فارسي
تعداد صفحه: 263
اندازه كتاب: رقعی - سال انتشار: 1971 - دوره چاپ: 1 

کمیاب  - کیفیت :  درحد نو _ نو

مروری بر کتاب 

ناحيه قفقاز به دليل آن كه نقطه اتصال قاره هاي آسيا و اروپا مي باشد و نيز به دليل منافع سرشار اقتصادي و مواهب فراوان طبيعي اش مورد توجه كشورهاي بزرگ بوده است روس ها در زمان پطر كبير و در اواخر عهد صفوي به اين منطقه توجه داشتند. پطر كبير علاقه بسياري به آسيا داشت و ايران و آسياي مركزي و هند تخيل او را بر مي انگيختند.

پطر كبير ولينسكي را در زمان صفويه به ايران فرستاد تا اخباري را به دست آورد ؛ او ميل داشت قلمرو روسيه را در قفقاز گسترش دهد و به آب هاي گرم خليج فارس دست بيابد ولي پتر موفق نشد كه به اهدافش دست بياببد پس از او كاترين دوم به سلطنت رسيد در زمان او مقاصد توسعه طلبانه روسيه؛ علاقه آراكلي خان به انتزاع قلمرو حكومتي خويش از دولت مركزي ايران و مساعدت با سياست هاي ارباب او را واداشت تا در ۲۴شعبان ۱۱۹۷ ۲۵ ژوئيه ۱۷۸۳ ؛ معاهده اي را با كاترين دوم منعقد كند.

امپراتور روسيه پس از امضاي معاهده مذكور مقرري ساليانه اي را به مبلغ شصت هزار منات روسي براي والي گرجستان تعيين نمود و براي اين كه بتواند در شرايط مناسب هجوم به قفقاز را آغاز كند، فيلد مارشال گودوويچ را روانه داغستان نمود.معاهده كاترين با اراكلي خان در واقع مقدمه الحاق و تحت الحمايه شدن گرجستان بود. سر جان ملكم درباره اين معاهده مينويسد: 

" لهذا كاترين قبول كرد كه هراكليوس مملكت او را اداره و حمايت كند و عهدنامه اي مقر بر اين مطلب في ما بين رد و بدل شد كه والي گرجستان از جانب خود ودر كشور خود مستقل شد كه والي گرجستان و رعاياي او را حمايت كند و مخصوصاً در آن عهدنامه ذكر شد كه ملكه روس ها نه تنها آنچه در تصرف والي گرجستان است حمايت كند بلكه ممالكي را كه بعد از اين در قسمت او افتد هم در تحت حمايت روس ها باشد.

اما قاجارها نمي توانستند اشغال مناطقي كه مأمن تاريخي آن هاست را تحمل كنند و از منافع اقتصادي اين ايالات چشم پوشي كنند كه اين امر طبيعي بود در سال ۱۷۹۵م. (۱۲۱۰ ه.ق)آقا محمد خان نامه اي به اراكلي خان نوشت و هشدار داد كه در صورت عدم فرمان برداري از ايران وي به اين قسمت ها لشكر خواهد كشيد و انتقام سختي از وي خواهد گرفت.

اراكلي خان پاسخ داد كه تنها كاترين دوم را سلطان متبوع خود مي شناسد و تابع دولت ايران نيست و در نتيجه طي حمله اي غافلگير كننده و پيش از آن كه روسها بتوانند قواي امدادي خود را به گرجستان بفرستند تفليس توسط آقا محمد خان تصرف و ويران شد و تنها پس از خروج آقا محمد خان از قفقاز و رفتن او به خراسان در سپتامبر 1796م. بود كه سپاه سي هزار نفري والرين زوبوف با حمايت سپاه گودويچ به منطقه آمده و آن را متصرف شد و در نتيجه دربند باكو و طالش تمام سواحل غربي درياي خزر در اختيار روس ها قرار گرفت.

فهرست

روابط روسیه و ایران در آغاز قرن نوزدهم
ایران در پایان قرن هیجدهم و آغاز قرن نوزدهم
اولین جنگ روسیه و ایران
تاریخ نفوذ انگلبس در ایران
دسیسه های انگلستان در ایران پس از انعقاد قرار داد تیل زیت
روش انگلیس و روسیه در مورد تجدید نظر تجدید نظر در شرایط عهد نامه گلستان
جنگ دوم روسیه و ایران و سیاست انگلیس در ایران در آستانه جنگ دوره دوم جنگ ایران و روس
علل شکست ایران و اهمیت الحاق آذربایجان و ارمنستان به روسیه
سیاست انگلیس و روسیه در ایران پس از عهدنامه ترکمانچای
و …