کودتاهای ایران

کودتاهای ایران

نویسنده: سهراب یزدانی
ناشر: ماهی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 440
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1396 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

کودتای نظامی از آغاز پیدایش تاکنون به روشی برای تغییر دولت بدل شده است. جامعه‌ی ایران چه تجربه‌هایی در زمینه‌ی کودتا داشته است؟
چه نوع کودتاهایی در این سرزمین رخ داده است؟
علل وقوع کودتاها چه بوده است؟
کودتا به پیروزی کدام نیروهای سیاسی انجامیده و کدام نیروها را از میدان بیرون رانده است؟
چه نوع حکومتی جایگزین نظام پیشین شده است؟

کتاب که در آن چهار کودتای مهم تاریخ معاصر را بررسی کرده و کوشیده تا شباهت‌ها و تفاوت‌های این کودتاها را در کنار عملکرد نیروهای سیاسی درگیر در هر یک از این رویدادها مورد بررسی قرار دهد. وی در "کودتاهای ایران"، توجه خود را به نیروهای کودتاچی معطوف کرده که به دلیل مداخله‌ی غیرقانونی در سیاست و استفاده از زور، از آنها به نیکی یاد نمی‌شود.

برخی از اقداماتی که در جریان کودتاهای ایران رخ داد شامل اختفا، پوشاندن حقیقت، دروغ، رشوه، جاسوسی و قتل بود که در نتیجه، کودتاچیان ایرانی از افشای حقایق مربوط به مشارکت خود در آن خودداری کردند و همین مساله باعث شد پی بردن به حقایق "کودتاهای ایران"، برای محققین دشوارتر شود.

دخالت نیروهای خارجی نیز همواره نقش بزرگی در "کودتاهای ایران" داشته است. هزاران صفحه سند و مدرک افشا شده است که مشارکت بریتانیا و ایالات متحده در کودتاها را به تصویر می‌کشد. با این حال، همانطور که در مقدمه کتاب آمده است، "سهراب یزدانی" مدارکی را که ازغرب در مورد "کودتاهای ایران" ثبت شده، قابل اعتماد نمی‌داند و احساس می‌کند که هنوز موارد مخفیانه‌ی زیادی درباره مشارکت بریتانیا و آمریکا در کودتاهای ایران وجود دارد.

پژوهش "سهراب یزدانی" در این کتاب منحصر به کودتای سوم اسفند و بیست و هشتم مرداد نیست و در عوض دو کودتا در دوره‌ی مشروطه را نیز در بر می گیرد. وی تلاش کرده تا چارچوب نظری واحدی برای ارزیابی ویژگی‌های "کودتاهای ایران" بسازد و از آن برای نشان دادن این موضوع استفاده کند که "کودتاهای ایران" محصول یک درگیری سیاسی عظیم بین بازیگران صحنه‌ی سیاست در ایران است که عوامل بیگانه نیز در آن نقش دارند.

یزدانی در کتاب کودتاهای ایران تاریخ پنجاه‌ساله‌ی ایران را بازگو نمی‌کند، بلکه می‌کوشد به این پرسش‌ها پاسخ دهد و آن‌ها را تحلیل کند. فصل یکم این کتاب مبحثی نظری و تاریخی درباره‌ی پدیده‌ی کودتاست. در فصل‌های دوم تا پنجم کودتاهای ایران بررسی می‌شوند؛ براندازی مجلس اول، برچیدن مجلس دوم، سوم اسفند 1299 و 28 مرداد 1332. یزدانی در فصل پایانی کتاب می‌کوشد شاخصه‌های مشترک این چهار کودتا را بیابد و بررسی کند که آیا می‌توان الگوی مشترکی در کودتاهای ایرانی یافت.