مولکول ها ؛ علایم حیات

مولکول ها ؛ علایم حیات

نویسنده: فیلیپ بال
مترجم: ماندانا فرهادیان
ناشر: فرهنگ معاصر
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 203
اندازه کتاب: رقعی کوچک - سال انتشار: 1399 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

مصور

این کتاب که عمدتاً به مولکول‌های حیات می‌پردازد به افراد غیرمتخصص امکان می‌دهد تا از این اجزای سازندة ماده تصوری به‌دست آورند و در نگاهی ساده ببینند که این مولکول‌ها چه کارهایی انجام می‌دهند.
فیلیپ بال با استفاده از مولکول‌های حیات چشم‌اندازی تازه از شیمی مدرن به‌دست می‌دهد. او با تکیه و تأکید بر این نوع مولکول‌ها گوشه‌هایی از شگفتی حیات را به زبانی ساده و جذاب توضیح می‌دهد و از همه مهم‌تر اینکه شاید ما با درکِ طبیعت مولکولی خودمان ارزش چیزهایی را که شیمی برایمان فراهم آورده بهتر بشناسیم....

پس «مولکول» مفهومی است که در واقع با مسامحه تعریف شده است و اساساً محل پرسش است. پس چرا اصلاً زحمتِ انگشت گذاشتن روی مولکول‌ها را به خودمان بدهیم و در عوض به طور خیلی کلی از «ماده» حرف نزنیم؟ دلیل من این است: مولکول‌ها کوچک‌ترین واحد معنادار در شیمی هستند. با مولکول‌ها می‌شود داستان‌های جهانِ زیرمیکروسکوپ را بازگفت، اما با اتم‌ها نمی‌شود. مولکول واژه است؛ اتم الفباست.

البته گاهی پیش می‌آید که یک واژه فقط از یک حرف تشکیل شده باشد. اما بیشتر واژه‌ها مجموعه‌های مجزایی از چند حرف‌اند که به طور مخصوصی آرایش یافته‌اند. خیلی وقت‌ها می‌بینیم که واژه‌های بزرگ‌تر و بلندتر معنی ظریف‌تر و خیلی دقیق‌تری را می‌رسانند. در مولکول هم، مثل واژه، ترتیب قرار گرفتنِ اجزای سازنده اهمیت دارد: «سرخ» و «خرس» یک معنی را نمی‌دهند.

بعضی از شگفت‌انگیزترین داستان‌هایی که مولکول‌ها نقل می‌کنند در بدن موجودات زنده روی می‌دهد. اما متأسفانه فهمیدنشان می‌تواند خیلی سخت باشد: مانند بسیاری از واژه‌ها که بلند و ناآشنا هستند و ما هم از نحوِ این واژه‌ها چیز زیادی نمی‌دانیم. شیمیدان‌ها دائم در کار ابداع واژه‌های مولکولی جدیداند، دائماً در حال گسترش زبان‌اند، و بعضی از این نوواژه‌ها تا حدی کنایه‌دار و ظریف‌اند. حتی با بعضی از واژه‌ها می‌توان داستان‌هایی را تعریف کرد که پیش از ابداع آن واژه نمی‌شد. مواردی هم هست که با یک واژهٔ جدید توانستیم چیزی را که قبلاً به طرزی سخت و غیرمستقیم بیان می‌کردیم به شیوهٔ ساده‌تری بگوییم.

جالب توجه است که استعارهٔ زبانی، به‌خوبی با دنیای مولکولی جور در می‌آید. این روزها درباره «زبانِ ژن‌ها» زیاد می‌شنویم و امیدوارم بتوانم نشان دهم که این فقط یکی از زبان‌هایی است که مولکول‌ها رمزگذاری می‌کنند. اما این فقط یک استعاره نیست. همان طور که در فصل ۷ نشان خواهم داد مولکول‌ها، درست مثل واژه‌ها، واقعاً حاوی اطلاعات هستند.