مفرد و جمع

مفرد و جمع

نویسنده: محمد معین
ناشر: امیر کبیر
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 244
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1369 - دوره چاپ: 5

کیفیت : در حد نو _ نو

مروری بر کتاب

این کتاب اولین کتاب از سلسله کتب طرح دستور زبان فارسی دکتر معین است. استاد معین از سال 1331 شمسی به تدوین یادداشتهای دستوری خود پرداخت و این مباحث را با عنوان «طرح دستور زبان فارسی» به زیور طبع آراست. این رسائل به روش استقرا تدوین شده و در آن شاهد مثالها از قدما و معاصران، زبان ادبی و عامیانه برگزیده شده و تنها، دستور زبان نیست بلکه شامل نکات دستور تطبیقی، تاریخچه دستور، تحولات زبان و نکات املایی و انشایی است. 

حروف تعریف نا معین قبل از اسامی مفرد و یا جمع می آیند و نشان میدهند که آن اسم برای شنونده نامعین و نامشخص است. این حروف تنها قبل از اسامی عام می آیند و قبل از اسامی خاص استفاده نمیشوند.

در فارسی نثنیه ، وجه خاصی ندارد . تثنیه و جمع مشتر کند، یعنی هم دو را بصیغه جمع استعمال کنند و هم سه و ده و هزار و غیره را ، مثلا مردان به دو ، سه ، ده و هزار مرد اطلاق شود.
نجم الغنی گوید: « در پارسی برای تثنیه لفظ جداگانه موضوع نیست ، بلکه از صیغه جمع گاهی معنی تثنیه و گاهی معنی جمع گیرند بحسب قرینه وخواهش مقام. »
نمونه ای از استعمال تثنیه بصورت جمع : سوی قیصرشبرد سر پر ز گرد دو رخ زرد ولبها شده لاجورد.»
( فردوسی طوسی . شاهنامه بنقل لغت نامه : لاجورد ). دهمی رفت خون از تن خسته مرد لبان پر زباد و رخان لاجورد .
ا ( فردوسی . ایضا). د مهتران بینم بر روی زنان همچو زنان
چشمها کرده ز خونابه برنگ گلنار .
( فرخی سیستانی به دیوان چاپ عبدالرسولی ص ۹۲). دهان غنچه بدوزد نسیم باد صبا لان لعل تو وقتی که ابتسام کنند…..