شعر و موسیقی در ایران

شعر و موسیقی در ایران

نویسنده: آرتور کریستن سن
مترجم: عباس اقبال آشتیانی
ناشر: فرهنگ و هنر
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 60
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1363 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : درحد نو ؛ لبه جلد کتاب رد زردی دارد

مروری بر کتاب

تاریخِ آمیختگی شعر و موسیقی را می‌توان تا هزاره‌هایی خیلی دور ادامه داد. مثلاً می‌توان دید در هزارۀ سوم پیش از میلاد، خنیاگرانی هر صبح و شام به افتخار پادشاهی عیلامی به سرود ایستاده‌اند. یا چند صد سال بعد هرودوت را می‌توان دید که در کرانۀ رود نیل به شنیدن ترانه‌ای آشنا نشسته‌است  و این همه به آن معناست که تا سپیده‌دمان تاریخ می‌شود در پی ردِّ پایی از آمیختگی این دو هنرِ متعالی رفت بی‌آنکه از یافتن ردِّ پایی قدیمی‌تر ناامید شد. می‌توان حدس زد شعرِ آمیخته با موسیقی یا شعر ملحون، در ابتدا بیشتر عبادی بوده؛ خواه بت‌پرستانه، خواه یکتاپرستانه و احتمالاً مناسک نمایشی که قبل از به قدرت رسیدن آریایی‌ها، در خاورمیانه مرسوم بوده با موسیقی همراهی داشته‌است.

به عنوان مثال می‌شود از مراسمی نمایشی یاد کرد که در سوگ دوموزی می‌گرفتند و بعدها به هیبت سوگ سیاوش بازآفرینی می‌شود. آمیختگی شعر با هنرِ نمایشی که در تمدن‌های بین‌النهرین کم‌وبیش دیده می‌شود، به‌احتمال، ریشه‌ای‌ست برای آمیختگی هنر نمایشی با شعر و موسیقی که در یونان رشد و نمو بیشتری می‌یابد، اما تصور می‌شود در ایران از ریشه‌های بدوی خود فاصلۀ چندانی نمی‌گیرد؛ چرا که آریایی‌ها درگیر پنجه خرد کردن با دشواری‌های اقلیمی ایران بوده‌اند و فراغِ بالِ یونانی‌ها را هرگز نیافته‌اند، چنانکه از خط نیز دور افتادند و خط را به مناسبات دیوانی محدود نمودند.

ایران در حدود 1200 تا 1000 پیش از میلاد، خاستگاه مردی ‌ست که با سرودهای خود به دنبال حقیقتِ تناقضی می‌گردد که سراسر عالم را پر کرده. زرتشت با این سرودها آتشی را روشن کرد که بعدها تمامی ایران را دربرگرفت. هرچند به‌تدریج قسمت‌هایی از سرودهایزرتشت از بین می‌رود و قسمت‌های دیگری به اوستا وارد می‌شوند و بخش‌هایی هم در گذر زمان تغییراتی می‌پذیرند. اما اعتقاد بر این است که گات‌ها باید سروده‌های خود پیامبر ایرانی باشد.

سرودهای اوستا نمونۀ زنده‌ای ست از ترانه‌های مذهبی و اعتقادی که در کُنه‌شان مردی به منظور ایجاد اصلاحاتی اجتماعی به‌پاخاسته. البته نباید فراموش کرد که این سرودها بدون همراهی با آلات موسیقی خوانده می‌شده و می‌شود. از آنجا که اوستا تغیراتی متعدد به خود می‌بیند، صبر می‌کنیم تا به شمایلی دربیاید که می‌شناسیم. با به قدرت نشستن آریایی‌ها، به‌ویژه اقوام پارس، شعر ملحون نیز مانند تمام گونه‌های هنری، باید وارد دربار شده‌باشد و نقشی درباری یافته باشد، هرچند این نقش آن‌قدرها از مذهبی بودن فاصله ندارد، چراکه پادشاه سایۀ هرمزد است روی زمین....

فهرست

شعر پهلوی و شعر قدیم فارسی
شعر قدیم ایران
شعر دوره ساسانی
اول شاعر فارسی زبان بعد از اسلام
کتاب تاریخ سیستان
و...