شاهزاده ای که خر شد

نویسنده: لئونید سالاویف
مترجم: حبیب فروغیان
ناشر: امیر کبیر
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 328
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1390 - دوره چاپ: 2

مروری بر کتاب

خدیوزاده جادو شده

ملانصرالدین با دوست وفادار، یعنی خر چموش خویش نیمی از جهان را پیمود و در همه‌جا خاطرات نیکی از خود به یادگار گذاشت. سرانجام پس از سیر و سیاحت‌های طولانی، با خانواده‌اش در شهر آرام خجند رحل اقامت افکند. اما خواننده گرامی ملا مانند همیشه آماده است به ماجراهای تازه‌ای دست بزند و فقط در انتظار شماست. پس کتاب را بگشایید و همراه ملانصرالدین در کوره‌راه‌های پرشیب کوهستانی و کوچه پس کوچه‌های پرپیچ و هم شهر باستانی خجند و میدان‌های پرهیاهوی خوقند به سیر و سیاحت بپردازید.

لئونید سالاویف (1962-1907) نویسنده با قریحه شوروی در این سفر راهنمای شما خواهد بود و برایتان توضیحاتی خواهد داد که بی‌خیال و فارغ بال بخندید و چنانچه گاهی هم اندوهگین شوید، اندوهتان موقت و گذرا باشد. ملانصرالدین قهرمان این کتاب رادمردی است زنده‌دل و بذله‌گو که اندوه و نومیدی به دلش راه نمی‌یابد و راه خروج از هر بن‌بستی را پیدا می‌کند. او تهی‌دست است، اما قلبی سخاوتمند و صدها دوست صمیمی و باوفا دارد. لئونید سالاویف در این داستان سیمای جاوید و بی‌مانند ملانصرالدین رادمرد محبوب مردم و قهرمان هزاران هزار حکایت و روایت خاورزمین را از نو آفریده است.

اندیشمندان و نویسندگان بزرگ قرون و اعصار کتاب های زیادی را در جهان از خود برجای گذاشتند تا مشعلی باشند روشنی بخش مسیرهای پیچان و خطرناک زندگی ما! آن کتاب ها درباره ی همه چیز بود: از دریا و خشکی، از جنگ و زلزله، از معجزه و پیشگویی ... و هر صفحه اش نامی از حاکم، شیخ، خلیفه، جنگجوی شکست ناپذیر و دیگر مردان برجسته ی تاریخ بر خود داشت و تنها از یک نفر که مشهور خاص و عام در جهان است نام برده نشد! آیا چنین کوتاهی، ما را غافلگیر نمی کند؟

کتاب ها در مورد نصرالدین ساکن هستند و سایه ی ممنوعیت توسط حکام قدرتمند، خلفاء سلاطین و شاهان، با امید انتقام از او، بر آن ها سنگینی می کند؟ اما در طی قرنها، آیا کار آنها به نتیجه رسید؟
کتاب ها هرگز اجازه نمی دهند که نصر الدین و افراد محبوب مردم از یادها بروند و داستان هایشان فراموش شود.
و سرنوشت در کنکاشی که داشتیم، لطف کرد و امروز در این کتاب صفحه ی دیگری از زندگی نصرالدین را باز کرده ایم. شاید این کتاب با داستانی تازه، دل کسانی را که دلشان با اوست، شاد کند.

این کتاب در مورد ملانصرالدین و زندگی این عالم پر رمز و راز می باشد. سالاویف ملانصرالدین را قهرمانی برتر از زمان و مکان و به عنوان مظهر آمال توده در برابر قدرتمندان معرفی می کند و بدین دلیل است که قدرتمندان و تاراجگران می کوشند او را بی کاره و در نزد مردم بی اعتبار جلوه کنند...

در این کتاب مخاطب با شهر خجند بیشتر آشنا می شود و رد پای ملانصرالدین را در تمام کوچه پس کوچه های این شهر حس می کند. داستان با سفر ملانصرالدین از بخارا به اسلامبول و سپس عربستان آغاز می شود.

او که همیشه خانه به دوش بود، هرگز مدت زیادی در یک جا نمی ماند. سپیده دم خرها را پالان می کرد... از نو به راه می افتاد و منزل به منزل طی منازل می کرد و هر شب را در جایی به سر می آورد.»

قهرمان این داستان «ملانصرالدین»، شخصیت افسانه ای زنده دل و بذله گو است که با دوست وفادار خود، خر خموش خویش نیمی از جهان را پیموده و در همه جا خاطرات نیکی از خود به یادگار گذاشته است. این بار ملانصرالدین را در کوچه پس کوچه های پرپیچ و خم شهر باستانی خجند و میدان های پرهیاهوی خوقند می یابیم و حکایات شیرین او را از زبان و قلم لئونید سالاویف، نویسنده روس می خوانیم.

داستان های این نویسنده درباره ملانصرالدین شامل دو رمان است: «بر هم زننده صلح» (ملانصرالدین در بخارا) و دیگری «خدیوزاده جادو شده». این دو رمان نخستین بار در سال 1956 در یک مجموعه منتشر و با استقبال گسترده ای روبه رو شدند. این دو رمان تاکنون به زبان های مختلفی ترجمه شده است و با اقتباس از آن نمایشی هم بر روی صحنه تئاتر رفته است. با انتشار این کتاب شخصیت ملانصرالدین در غرب در مقام شخصیتی متمایز شناخته شد.

سالاویف در این اثر چهره ای از ملانصرالدین ارایه می دهد که مدافع حقوق افراد، تیغی در پای قدرتمندان و به دنبال از بین بردن ظلم است. سالاویف نویسنده روسی رمان و نمایشنامه، در سال 1962 میلادی و در سن 56 سالگی درگذشت. این نویسنده که در کشور لبنان به دنیا آمده، با آثاری چون «کتاب جوانی من» شناخته شده است، اما بسیاری از منتقدان شاهکار او را داستان هایی می دانند که درباره زندگی ملانصرالدین نوشته شده است. او در سه سالگی به همراه خانواده اش به روسیه بازگشت و در جوانی بر روی آثار فولکلور آن منطقه مطالعات زیادی کرد.