دستور زبان فارسی ؛ چهار جلد در یک مجلد

طرح دستور زبان فارسی

نویسنده: محمد معین
ناشر: امیر کبیر
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 754
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1363 _ 1356 - دوره چاپ: 4 _ 3

کمیاب - کیفیت :  درحد نو _ نو ؛ با گالینگور صحافی شده

مروری بر کتاب

دستور زبان شامل مجموعه‌ای از قواعدی است که گویشور بومی (کسی که زبان مورد استفاده‌اش زبان مادری و محاوره‌ای و روزمره باشد) به طور شمّی (ناخودآگاه و غیرآموزشی) برای تولید سازه‌های زبانی دستوری و قابل قبول از آن پیروی می‌کند. زبان یک سیستم یا نظام است. این نظام، پیچیده و چندبعدی است. قواعد واجی، صرفی، نحوی و معنایی، ابعاد نظام زبان را شکل می‌دهند. کار دستور زبان، توصیف و توجیه قواعد ساختاری زبان است؛ بنابراین دستور هر زبانی برای همان زبان تدوین می‌شود؛ مثلا دستور زبان فارسی برای زبان فارسی، دستور زبان عربی برای زبان عربی و .... .

تدوین دستور کامل زبان فارسی، مانند تاریخ ادبیات و فرهنگ لغات محلی، در صورتی امکان‌پذیر است که مباحث مختلف آن جداگانه مورد دقت قرار گیرد و این کار نیز پیش از مراجعه به متن دستورهایی که تاکنون به فارسی و به زبان‌های دیگر دربارۀ زبان فارسی نوشته دشه، محتاج به استقرای تام در متن‌های نظم و نثر و زبان تخاطب فارسی‌زبانان است.

نگارندۀ این کتاب از سال 1331 شمسی بر آن شد که یادداشت‌های دستوری خود را تدوین کند و به عنوان «طرح دستور زبان فارسی» به‌تدریج انتشار دهد و در طی نه سال این شماره‌ها از این سلسله انتشار یافته است: قاعده‌های جمع در زبان فارسی؛ اسم مصدر، حاصل مصدر؛ اضافه بخش نخست؛ اضافه بخش دوم؛ مفرد و جمع و معرفه و نکره.

در این سلسله رساله‌ها بیش از قیاس، روش استقرا به‌کار رفته و شاهدها نیز از نظم و نثر قدیم و متوسط و متأخر و معاصر، از گویندگان و نویسندگان فصیح و غیرفصیح و از زبان ادبی و زبان عامیانه و تخاطب برگزیده شده است. این رساله‌ها تنها دربردارندۀ دستور زبان فارسی نیست، بلکه دربردارندۀ نکات دستور تطبیقی و تاریخچۀ دستور زبان فارسی ـ تاریخ تحولات این زبان ـ و نکات مربوط به انشا و احیاناً املای فارسی نیز می‌باشد....

...در این کتاب به مبحث اسم مصدر و حاصل مصدر پرداخته شده و نظرات و یادداشتهای معاصران و قدما، فارسی زبانان و زبانهای دیگر نیز در نظر گرفته شده که‌ به عرض چند استاد فاضل رسیده و نظرات ایشان با ذکر نامشان آورده شده است. مقدمه، ‌اسم مصدر، اسم مصدر شینی، اسم مصدر مرخم، اسم مصدر «هایی»، اسم مصدر «آری»، اسم مصدر «یایی»، اسم مصدر مختوم به «مان و ا»، مصدر مرخم، نقد اقوال نویسندگان راجع به علائم دیگر اسم مصدر، «ی» حاصل مصدر، ساختمان،‌ ملاحظات درباره «ی»، حاصل مصدر مختوم به «ِیا»، «یت»، جمع حاصل مصدر و اسمهای مختوم به «ا» مباحث این کتاب را تشکیل می دهد.

فهرست

- مفرد و جمع
- اسم مصدر - حاصل مصدر
- اضافه در دو بخش
- اسم جنس و معرفه ، نکره