تحلیل شخصیت خیام

تحلیل شخصیت خیام

نویسنده: علامه محمدتقی جعفری
ناشر: کیهان
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 365
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1375 - دوره چاپ: 4

کمیاب - کیفیت : درحد نو _ نو 

مروری بر کتاب

بررسی آرا فلسفی - ادبی - مذهبی و علمی خیام

در كتاب حاضر، نويسنده علاوه بر بررسي رباعيات منسوب به خيامي، مفاهيم مهمِ اشاره‌شده در اشعار را، هم‌چون: وجود خداوند، تضاد، عقل، ترديد در ابديت، ازليّت جهان، پوچ‌گرايي و هيچ‌انديشي، فلسفه و هدف زندگي، قضا و قدر و حركت و تحول بررسي نموده و پس از مقايسه با برخي ابيات مولوي، هم‌زمان آن­ها را  با شاخص‌هاي قرآني تبيين كرده است.

بي‌ترديد، محمدتقي جعفري با قايل شدن به وجود چندين خيام يا خيامي، حساب سراينده رباعيات را از «امام»، «حجة الحقّ علي الخلق»، «سيّد حكماء المشرق و المغرب»، «نصرة‌الدين» و «غياث‌الدين» خيام نيشابوري جدا مي‌كند و با تأمل در آثار رياضي و فلسفيِ او، شأن او را اجل از آن مي‌داند كه شعرهايي در مسير و مذاق اهل لذت و پوچي و خوش‌باشي بسرايد.

به ديگر سخن: محمدتقي جعفري چهره كم‌نظيرِ حكمت و ادبِ عمربن ابراهيم خيامي را از انتساب او به پوچ‌گرايي، لذت‌گرايي و هيچ‌انديشي زدوده، اين فرصت را براي دانش‌پژوهان و حقيقت‌طلبان فراهم كرده است تا به طور تطبيقي نظرات كلاميِ دوران تمدن اسلامي را مشاهده كنند. شيوه نويسنده در اين كتاب، رويكرد عقلاني و پرسش‌محور است و با طرح سؤالاتي بنيادين سعي مي‌كند تا مخدوش بودنِ مضامينِ طرح‌شده را در بسياري از رباعيات آشكار كند.

استاد محمد تقی جعفری در نقل از تحلیل شخصیت خیام می فرمایند:
« عمرابن ابراهیم خیامی، مردی است فیلسوف و دانشمند، کاملا مذهبی ونسبت دادن رباعیاتی که دارای محتویات پوچ گرایی و لذت پرستی است. به این شخصیت بزرگ، دروغ محض است، بلکه آن گروه از رباعیات را شعرایی دیگر سروده و به عمرابن ابراهیم نسبت داده شده است.»