انسان و معرفت

انسان و معرفت

نویسنده: محمدعلی طاهری
ناشر : چاپ ارمنستان
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 288
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 2011 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

انسان محور جهان هستی است که همه چیز برای به صحنه آمدن او آفریده شده و از میان مخلوقات خداوند، تنها مخلوقی به حساب می آید که به خلقت معنا و مفهوم بخشیده است. زیرا تنها او است که میتواند عظمت هستی را درک کند؛ از آن تفاسیر مختلفی ارائه دهد و از رهگذر برداشت های متفاوت خود، خالق خوشبختی و بدبختی گردد. او تنها مخلوق خداوند است که قادر است بپرسد:
من کیستم؟
از کجا آمده ام
و...

اولین و مهم‌ترین سؤال در طول تاریخ زندگی بشر این بوده است که «من کیستم؟.» به دنبال این پرسش، انسان در پی یافتن خالقی بر آمد که تغییرات و تحولات طبیعت را ناشی از وجود او می‌دانست. پس خواهان برقراری ارتباط با او شد تا با دعا، قربانی و ... از رخدادهای غیر مترقبه مانند زلزله که آن را ناشی از غضب او می‌دانست، در امان بماند. از همان زمان دعا همواره پلی میان انسان و خالق بوده است تا در ارتباط با او انواع کمبودها و ناملایمات خود را جبران کند و برای غلبه بر ترس و نگرانی و رفع نقاط ضعف خود چاره‌ای بیابد.

اما علاوه بر این، انسان از ابتدا با مجهولاتی مواجه بوده است که اشتیاق وافر برای کشف جواب آن‌ها وی را در معرض الهامات قرار داده است و الهامات میل به کمال را در او برانگیخته است. بنابراین، میل به کمال نیز یکی از انواع خواسته‌های انسان است که عده‌ای را به سوی دعا سوق می‌دهد.

یکی از حقایقی که بشر در طول تاریخ ادیان از پیام‌های آسمانی دریافت، وجود آخرت بود که باعث شد دریافت پاداش اخروی نیز انگیزه‌ای برای دعا شود. امروزه، در بین انواع خواسته‌های انسان، نیازهای زمینی عاملی است که او را به یاد خدا می‌اندازد؛ اما اغلب، هرگاه این نیازها برطرف‌شود، به وی احساس بی‌نیازی یا احساس قدرت دست می‌دهد و خدا را فراموش می‌کند. خواسته‌هایی مانند رسیدن به پاداش اخروی نیز با این‌که باعث می‌شود فرد به‌طور مستمر خدا را بخواند، به خودی خود او را به کمال و تعالی نمی‌رساند.

 اما در عین حال می‌تواند زمینه‌ساز کمال باشد. (همچنین، ادعیه‌ منسوب به اولیای خدا موجب آشنایی با نحوه‌ دستیابی به کمال می‌شود و علاوه بر این، در صورتی که موجب برقراری اتصال و ارتباط با خدا گردد، باعث تحول می‌شود).
در دنیای غیر وارونه، انسان خدا را برای رفع نیازها و رسیدن به منافع و مصالح خود نمی‌خواهد، بلکه او را فقط به اشتیاق خود او می‌خواند و همواره او را طلب می‌کند.

فراق و وصل چه باشد رضای دوست طلب        کـه حیف باشـد از او غیـر از او تمنـایـی
                                                                                                          «حافظ»

تعالیم هر دینی می‌تواند با یکی از دو هدف کمال‌گرایی و یا منفعت‌طلبی پذیرفته و اجرا شود. به‌طور معمول، بسیاری از مردم بیشتر هدف دوم را دنبال می‌کنند؛ در حالی که مقصود همه‌ ادیان الهی رساندن بشر به کمال است.یک نمونه از این رفتارهای دینی نذر کردن است. در دنیای غیر وارونه، نذر کردن، انجام کار خیری است که تشعشعات مثبتی دارد؛ موجب جذب فیض الهی می‌شود و وسیله‌ تقرب است. بنابراین، اثر مطلوبی بر امور جاری زندگی می‌گذارد.

این درست بر خلاف نذر در دنیای وارونه است که در آن، انسان در قبال رسیدن به خواسته‌ خود، در نظر می‌گیرد که کار خیری انجام دهد؛ اما انتظار دارد، حتی اگر با انجام آن، عدالتی نقض و حقی پایمال ‌شود، خداوند او را به خواسته‌اش برساند1. یعنی، با توقع اجابت حتمی، برای خدا شرط تعیین می‌کند و نذری را که در نظر دارد، انجام نمی‌دهد؛ مگر این که خواسته‌ او اجابت شود و به مطلوب خود دست یابد.

در این گونه نذرها گویا انسان خدا را مقید یا حتی مکلف به انجام کاری می‌کند. برای مثال، موفقیت در یک رقابت علمی نیازمند تلاش و مطالعه و پیروزی در یک مسابقه ورزشی مستلزم تمرین و ممارست است و در هر دو مورد، اگرکسی مستحق موفقیت نباشد، خلاف عدالت الهی است که با انجام نذر به آن دست یابد. در دنیای غیر وارونه، که نذر بر مبنای عشق است، یا شرطی تعیین نمی‌شود و بدون در نظر گرفتن نتیجه، نذر ادا می‌شود و یا اگر شرطی هم تعیین شود، شرط انسان با خودش خواهد بود. یعنی، او بدون انتظار وقوع حتمی چیزی که می‌خواهد، با خود شرط می‌کند (خود را ملزم می‌کند) که اگر به حاجتش رسید، نذر خود را ادا کند...

کتابی زیبا و عرفانی از محمد علی طاهری که به موضوع معرفت و عرفان می پردازد. این کتاب که نظریه های مختلفی از نویسنده را جهت مطالعه و تحقیق در اختیار اندیشمندان می گذارد و امید است مورد نقد و بررسی دقیق قرار گیرد، جوابگوی تمامی سوالات ایجاد شده در طول تاریخ، درباره کیستی خالق و چیستی و چرایی خلقت نیست اما گوشه کوچکی از تلاشی گسترده برای راه یافتن به اسرار هستی است.