ادبیات سیاه ؛ گفتارهایی در سبک پلیسی - جنایی

ادبیات سیاه

نویسنده: یاسمن منو
ناشر: جهان کتاب
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 128
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1394 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

گفتارهایی در سبک پلیسی - جنایی

امروز «رمان سیاه» از برزخ کتاب‌هایی که به‌سرعت نوشته و چاپ می‌شوند، خوانندگان بدون تأمل آن‌ها را می‌خرند، با سرعت می‌خوانند و به فراموشی می‌سپرند خارج شده است. دیگر موفقیت این نوع رمان‌ها انکار نمی‌شود.
ژرژ سیمنون وارد مجموعه «پلیاد» شده است. آثار دشیل هَمِت، چستر هیمِس و ژان پاتریک مانشِت در انتشارات گالیمار در کنار مارسل پروست، هانا آرنت یا امیل سیوران چاپ می‌شوند. امروز «رمان سیاه» را با سبک‌های متفاوت می‌شناسند.

پایه‌گذاران و سرآمدان این سبک در امریکا، انگلستان و فرانسه به کنار، نویسندگان برجسته‌ای از کشورهای اسکاندیناوی (سوئد، نروژ، دانمارک و ایسلند) را سراغ داریم که آثارشان در سطح جهانی ترجمه و منتشر می‌شود؛ نویسندگان ایتالیایی سبک خاص خود را دارند و «رمان سیاه» حتی در جوامع عرب‌زبان نیز جایگاهی مهم یافته است و نویسندگان مطرحی به این سبک می‌نویسند.بر پایه تحقیق وزارت فرهنگ فرانسه در مورد «تولیدات فرهنگی فرانسوی‌ها» که هر ده سال انجام می‌شود، رمان پلیسی «ژانری است که بیش از همه خواننده دارد».

«رمان سیاه» بر «رمان سفید» سایه انداخته و اولین بار است که این موضوع به صورت رسمی عنوان می‌شود. اما کتابفروشی‌ها خیلی پیشتر به این واقعیت پی‌برده بودند. از هر چهار کتاب فروخته شده در اروپا، یکی رمان پلیسی است. این امر محصول شیفتگیِ گذرا نیست. فروش این کتاب‌ها به طور منظم افزایش داشته و خریداران آن‌ها از تمامی اقشار جامعه هستند. چرا این همه عشق؟ دلایل، متعدد و گاه متضادند ... ادبیات سیاه مجموعه مقالاتی است نوشته و ترجمه یاسمن مَنو درباره ژانر پلیسی ـ جنایی ـ معمایی.

... امروز در کنار شخصیت‌های مردِ رمان سیاه، زنان پلیس و کارآگاه خصوصی نقشی هم‌طراز آن‌ها را ایفا می‌کنند: قهرمان‌های سری رمان‌های دنیس لهان، زوجی به نام‌های پاتریک مک کنزی و آنجی کارآگاه خصوصی هستند و پاتریک به‌صراحت اعتراف می‌کند که آنجی بهتر از او تیراندازی می‌کند. الیزابت جورج در کنار قهرمان اشراف‌زاده و عضو اسکاتلندیارد، لنیلی، باربارا هاورز از خانواده‌های متوسط و بی‌اعتنا به ظاهرش را به صحنه می‌آورد که گرچه مرئوس لنیلی است ولی حساسیت و دیدگاه زنانه‌اش کمک می‌کنند واقعیاتی را ببیند که رئیس‌اش از دیدن آن‌ها عاجز است.

در کنار جان ربو، قهرمان رانکین، سیوبان را داریم که با وجود احترامی که برای ربو قائل است هرگز نمی‌خواهد چون او خانواده و دوستانش را به خاطر شغلش از دست بدهد… زنانی با موقعیت بالای علمی و مشاغل مهم نیز وارد رمان سیاه می‌شوند. پیشاهنگ آن‌ها دکتر اِسکارپتا، قهرمان سری رمان‌های پاتریسیا کُرنول است. مسئول پزشکی قانونی ویرجینیا، متخصص پاتولوژی و رادیولوژی سه بُعدی، دارای لیسانس حقوق و درجه سرهنگی ذخیره در نیروی هوایی امریکا.

وقتی کارآگاه خصوصی را مجسم می‌کنیم، کسی چون همفری بوگارت در ذهن‌مان شکل می‌گیرد: مردی بارانی‌پوش، با کلاه شاپو که چشم‌های بی‌اعتمادش را پوشانده، سیگاری دست پیچ بر گوشه لب دارد که از آن دود بلند می‌شود. مردی خشن و اهل دعوا که زیاد می‌نوشد و خوب به هدف می‌زند.
این تصاویر ذهنی اسطوره امریکایی است و بر اجماع نظر عامیانه‌ای طراحی شده‌اند و آن این که:
۱) مرد باید خشن باشد تا قهرمان شود
۲) زنان خطرناک و مردمی مزاحم‌اند و نمی‌توان در هیچ شرایطی به آن‌ها اعتماد کرد.

برای یک زن دشوار است که خود را در این تصاویر باز شناسد… » هنگامی که کتاب‌های چندلر را می‌خواندم، فیلیپ مارلو می‌شدم که کاترین استرنوود را از رختخواب خود می‌راندم. من نمی‌خواستم شبیه این زن‌ها باشم، می‌خواستم قهرمان باشم، ولی نمی‌شد، چون مرد نبودم… تا این‌که روزی با کتاب‌های سو گرافتن آشنا شدم، سری “الفبا”، همه را خواندم. عاقبت قهرمانی که در او خود را باز می‌شناختم یافتم: کارآگاه خصوصی، قهرمان کتاب و زن…

فهرست

رمان سیاه
رویکردی جدید به رمان پلیسی
هفت شیوه غالب در سبک پلیسی
پلیسی‌نویسان مشهور معاصر
زنان پلیسی‌نویس
داستان‌های پلیسی از سرزمین وایکینگ‌ها
دویست‌سالگی ادگار آلن‌پو
تقدیر نویسندگان از ژرژ سیمنون
گفت‌وگو با جیمز اِلروی
شخصیت‌های زن در رمان‌های پلیسی ـ جنایی
شخصیت‌های رمان سیاه