مردم شناسی هنر

نویسنده: فرانتس بوآس
مترجم: جلال الدین رفیع فر
ناشر: گل آذین
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 470
اندازه کتاب: رقعی سلفون - سال انتشار: 1391 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

هنر ابتدایی

هنر را می‌توان در سه مفهوم نزدیک به هم اما قابل تفکیک‌ درنظر گرفت:

نخستین مفهوم به معنای زیبایی (Aesthetics) باز می‌گردد که در این مفهوم رابطه زیباشناسانه جدا از آن‌که در چه محیط فرهنگی‌ای قرار گرفته‌ایم،رابطه‌ای‌ است میان جهان بیرونی و حواس انسانی.این در حقیقت معنای ریشه‌شناسانه واژهء یونانی (Aisthesis) (حس کردن)نیز هست.

در این مفهوم هنر یعنی بخشی‌ از شناخت و تعبیر جهان محسوس،انتقال پدیده‌های‌ این جهان به ذهنیت انسانی و تأثیرپذیری این ذهنیت‌ و احساس‌های ناشی از آن بر کنش‌ها و رفتارهای‌ انسان که در نهایت می‌تواند در آفرینش‌های مادی و معنوی او تبلور یابند.دو رویکرد به این فرایند قابل‌ تصور است،نخست از نگاهی متافیزیکی که آن را،هم‌ در تفکرات باستانی نظیر فلسفهء یونانی و به ویژه‌ افلاطون می‌بینیم و هم در انسان‌انگاری‌ (Anthropomorphism) ادیان یکتاپرست که همهء موجودات و به ویژه انسان را تجسم یا تجلی‌ای از زیبایی ذات الهی می‌دانند.

در هردو صورت،تفکر متافیزیکی،زیبایی را نوعی ذات استعلایی می‌شمارد که در جهان متافیزیک وجود دارد وظیفه انسان،تقلید، تبعیت و بازنمایی (Representation) آن است. رویکردی دیگر به زیبایی،رویکردی فیزیک است که‌ زیبایی را تنها رابطه‌ای چندسویه میان طبیعت و انسان‌ و کنش‌های متقابل میان این دو می‌داند که فرهنگ،در گسترده‌ترین معنای آن،زاییدهء آن کنش‌هاست.در این‌ برداشت،زیبایی نه ذاتی بلکه حاصل«تناسب»هایی‌ است کارکردی یا در دیدی گسترده‌تر،حاصل نوعی‌ سودمندی و ازاین‌رو معنای آن متغیرو تابعی است از کارکرد اجتماعی یا روانی هنر.

مفهوم دوم هنر،که ریشه اساسی این واژه نیز هست،آن را به«صنعت»و به«فن» (Thekhne) ،به‌ قابلیت و توانایی انجام یک کار،یا ساخت یک شی‌ء نزدیک می‌کند.در این مفهوم،هنرمند همان پیشه‌ور یا صنعتگر (Arisan) است و هنر او،آفرینشی است که بنا بر دید متافیزیکی یا فیزیکی از مفهوم زیبایی،می‌تواند نوعی تقلید از ذات استعلایی (Transcendental essence) یا نوعی انطباق با فیزیک(طبیعت) باشد.