کورش یا ذوالقرنین قرآن و تورات

کورش یا ذوالقرنین قرآن و تورات

نویسنده: ابوالکلام آزاد
مترجم: مسلم زمامی , علی اصغر زمانی مقبل
ناشر: نشر نی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 235
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1398 - دوره چاپ: 3

مروری بر کتاب

مسئله ی «ذوالقرنین» موضوع پیچیده ای است که از دیرباز مورخان و مفسران را سرگشته و سردرگم کرده است. این نام در کتاب مقدس و قرآن کریم آمده است؛ قرآن کریم او را یکی از پادشاهان کهن می داند و از وی به نیکی یاد می کند.
حال، پرسش این است که این پادشاه کیست، نامش از کجا بر زبان ها افتاده، برای چه چنین لقب شگفت آوری گرفته، و چه اندیشه ای پشت این لقب بوده است؟
آیا در حقیقت پادشاهی با این لقب وجود داشته است؛ یا ماجرای او صرفا افسانه ای از افسانه های پیشینیان است؟

در طول تاریخ پاسخ های متفاوتی به این پرسش داده شده و مصداق های متعددی برای این لقب معرفی شده است. در سده ی معاصر، مولانا ابوالکلام آزاد، متفکر بزرگ هند، با مستندات تاریخی، کورش را مصداق ذوالقرنین مذکور در قرآن و تورات می داند و به این پرسش تاریخی پاسخی مستدل می دهد؛ نظریه ای که مفسر بزرگی چون علامه طباطبائی نیز آن را پذیرفته است

قرن ششم قبل از میلاد از پدیده‏ های بزرگ تاریخ عالم است و قرنی است که در آن شخصیت هایی مثل سولون و بوداپدید آمده اند- و یکی از شخصیت‏های بزرگ این قرن، کورش کبیر پادشاه هخامنشی است (529-545 ق.م.). در تحقیقات قرن بیستم، مرحوم ابوالکلام آزاد وزیر فرهنگ هند، هنگامی که تفسیر خود را بر قرآن می‏نوشت، متوجه این‏ نکته شد که آن عنوان که در قرآن کریم به صورت ذوالقرنین ثبت شده است- و تا کنون مورد اختلاف بسیاری ازمفسران از جهت تطبیق شخصیت تاریخی بوده است می‏تواند و به احتمال قریب به یقین کسی نیست جز همان کورش ‏کبیر پادشاه هخامنشی.

دربارهٔ شخصیت حقیقی ذوالقرنین که در کتابهای آسمانی یهودیان، مسیحیان و مسلمانان از آن سخن به میان آمده، چندگانگی وجود دارد. کوروش سردودمان هخامنشی، داریوش بزرگ، خشایارشا، اسکندر مقدونی، چین شی هوان، یکی از ملوک حمیر گزینه‌هایی هستند که جهت پیدا شدن ذوالقرنین واقعی، دربارهٔ آنها بررسی‌هایی انجام شده‌است. ابوالکلام آزاد با تفسیر آیات ۸۲ تا ۹۵ سوره کهف دلایل استواری آورده‌است که ذوالقرنین موصوف، کوروش هخامنشی می‌باشد.
ابوکلام بیشتر بر موضوع نقش‌برجستهٔ انسان بالدار یکی از ستون‌های بازمانده از کاخ بارعام در پاسارگاد است تأکید علمی دارد. دربارهٔ این نقش، تفسیرهای بسیاری انجام شده‌است که ابوکلام این نقش را، ذوالقرنین می‌داند. ابوالکلام آزاد با تفسیر آیات ۸۲ تا ۹۵ سوره کهف و با استناد به وجود احادیث و روایاتی در مورد کوروش دلایلی آورده‌است که ذوالقرنین موصوف، کوروش هخامنشی می‌باشد. علامه طباطبایی دربارهٔ ذوالقرنین دانستن کوروش چنین نوشته‌است که «هر چند بعضی از جوانبش خالی از اعتراضاتی نیست، بلکه از هر گفتار دیگری انطباقش با آیات قرآنی روشن‌تر و قابل قبول‌تر است.»

در تفسیر نمونه از نظریهٔ انطباق کوروش با ذوالقرنین به عنوان نظریهٔ برتر یاد شده‌است و بر تأیید این نظریه در تفسیر من هدی القرآن، تفسیر الفرقان و تفسیر المنیر اشاره شده‌است. در تفسیر المنیر با قاطعیت، ذوالقرنین، همان کوروش دانسته شده که دو طرف جهان را گشت و احتمالاً به خاطر شجاعتش به ذوالقرنین ملقب شد. ابوالکلام آزاد یکی از کسانی‌ست که کوروش را ذوالقرنین مذکور در قرآن می‌داند و معتقد است که ذوالقرنین ذکرشده در قرآن، کوروش است.

مرحوم ابوالکلام آزاد این نظر خود را با دلائل بسیار از منابع مهم- از جمله کتب عهد عتیق وکتیبه‏ های هخامنشی و تصویرها و نوشته‏ های یونانی و رومی تحکیم بخشیده است.کوروش (سایرس) نام معروفی است و در روزگار نیاکان ما شاید متداول‌ترین نام‌های مردان در آن ایام بوده. با این همه این نام در ابتدا از پادشاهی که نسبت به ما ناشناخته بود و در فجر تاریخ جهان زندگی می‌کرد به ما رسیده. با وجود این در پیرامون این نام اقوام مشهوری میان ما هست. نظیر: خط روی دیوار، قوانین مادها و پارس‌ها، مغان و خردمندان خاور.