کریم خان زند و زمان او ؛ سلفون

کریمخان زند و زمان او

نویسنده: پرویز رجبی
ناشر: ندا
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 285
اندازه کتاب: رقعی سلفون - سال انتشار: 1383 - دوره چاپ: 3

مروری بر کتاب

مصور

بررسی و کاوش در تاریخ ایران و نگارش آن، در سده ای که هستیم، پیشرفتهای شایان توجهی کرده است. کوشش و کار ایران شناسان بزرگ و ارجمندی چون بار تولد و مینورسکی راه را برای پرداختن به تاریخ سیاسی و اجتماعی ایران تا اندازه زیاد همواره ساخت و سپس مورخین زیادی که بیشتر غیر ایرانی بودند و کمتر ایرانی، دست به یک سلسله تحقیقات و تفسیرات زدند که نتیجه آن روشن ساختن نکات بسیاری از تاریخ تاریک این ملت و نیز کشور کهن سال بود.

درباره تاریخ سلسله زندیه و پیدایی و مرگ سردودمان این سلسله تا کنون بررسی علمی و همه جانبه ای به عمل نیامده است؛ هدف این نوشته پرداختن به این قسمت از تاریخ ایران است که از بسیاری جهات در میان کلیه دوره های زندگی سیاسی و اجتماعی ایران ویژگی هایی کاملا مشخص با پیروزی بدون نتیجه افغانها بر صفویه و شکست دولت مقتدر صفوی در سال 1135 شمسی، ایران برای همیشه قدرت سیاسی و اقتصادی خود را در خاورمیانه از دست داد و دوره تازه ای در تاریخ ایران آغاز شد که تا انقراض سلسله قاجاریه در سال 1304 شمسی دوام داشت.

این دوره از نظر بیشتر جنبه های خود با تمام دورانهای تاریخ گذشته ایران پس از اسلام فرق دارد، مانند اختلاف بزرگی که میان تاریخ پیش از اسلام و پس از اسلام وجود دارد.

تاریخ نویسی با اندوه به بررسی این محدوده زمانی از تاریخ ایران می پردازد. از ویژگی های خاص این زمان، سرگذشت پر فراز و نشیب و در نتیجه سقوط مداوم ارزش پول و کم شدن درآمد خصوصی و دولتی، از ابین رفتن سنتهای محلی و ارزشهای هنری، ناامنی و آشفتگی روستاها و راهها و بخشها و شهرها وبالاخره پایتخت و دیگر، باز شدن پای مغرب زمینی ها به این سامان است. در کشاکش های سیاسی این دوره نه تنها ایران قسمت هایی از خاکش را از دست داد بلکه روز به روز پایه های استقلال سیاسی و اقتصادی و اجتماعیش لرزان تر و سست تر شده و آمادگی پیدا کرد برای سقوط هرچه بیشتر در زمان قاجارها...

در یک دوره سقوط تقریبا دویست ساله، فقط حکومت کریمخان زند است که به ورشکستگی تاریخ ایران و ایرانیان رنگی دیگر میدهد و در آن وقفه ای ایجاد می کند. کریم خان توانست یک بار دیگر کشور از هم پاشیده را سامان داده، با برقراری نظم و امنیت به اقتصاد و بازرگانی جانی تازه بخشد. زندگی و فعالیت سیاسی کریم خان، اگر جنگ بصره را به حساب نیاوریم بسیار فقیر بود، با این همه در این نوشته می کوشیم به همه رویدادهای سیاسی که عبارت از برخوردهای نظامی باشند بپردازیم، حتی اگر این رویدادها بسیار ناچیز باشند، چون اهمیت این حوادث درست در کمتر اهمیت داشتن آنهاست، زیرا کم اهمیت بودن زمان از آنها خوانا میشود.

در این تاریخچه کوشش شده است تا جایی که منابع اجازه می دهد جسته گریخته در حین شرح رویدادهای تاریخی و همچنین در بخشی جداگانه، اندکی به اوضاع اجتماعی ایران نیز پرداخته شود، زیرا تاریخ اجتماعی و فرهنگی ایران پس از اسلام، در زمان کریمخان زند، به حکم جبر زمان، بطور رنگ باخته ای، آخرین مظاهر خود را نشان می دهد. بلافاصله پس از دودمان زند، با قاجاریه، مخصوصا از زمان فتحعلی شاه قاجار تحت تاثیر تمدن مغرب زمین، چهره اجتماعی ایران به سرعت رو به دگرگونی می گذارد که پرداختن به این دگرگونی و سیر تطور آن جایی دیگر دارد.