کارنامه اردشیر بابکان

کارنامه اردشیر بابکان

مترجم: بهرام فره وشی
ناشر: دانشگاه تهران
زبان كتاب: فارسي
تعداد صفحه: 348
اندازه كتاب: وزیری - سال انتشار: 1354 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : 

مروری بر کتاب

با متن پهلوی و آوانويسی و ترجمه فارسی

كارنامه اردشير بابكان نام كتابي است به زبان پارسي ميانه (پهلوي) كه در زمان شاهنشاهي ساساني نوشته شده است و داستاني است درباره به قدرت رسيدن اردشير بابكان، سردودمان ساساني.اين اثر نثري كوتاه با سبكي ساده است كه احتمالاً در اواخر روزگار ساساني در پارس نوشته شده است.

از بافت اين اثر چنين پيداست كه موبدان در تدوين آن نقش زيادي داشته‌اند و سنجش آن با بخش مرتبط در شاهنامه فردوسي نشان مي‌دهد كه ويراستاري رونويسان مسلمان تا چه اندازه در حذف عناصر زرتشتي از اين داستان مؤثر بوده‌اند.كارنامه اردشير بابكان حاوي برخي جزئيات تاريخي نيز هست هرچند محيط كلي آن داستاني و رمانتيك است. اين محيط رمانتيك را تحت تأثير افسانه‌هاي مربوط به كوروش بزرگ كه در آن زمان در پارس رواج داشته دانسته‌اند.

اردشیر بابکان فرزند ساسان در سال ۱۸۰ میلادی یعنی ۱۸۲۶ سال پیش در روستای «خیر» واقع در حاشیهٔ جنوبی دریاچهٔ بختگان فارس چشم به دنیا گشود.در تاریخ بلعمی آمده است که: «اصطخر را روستایی ست [و آن را روستای خیرو خوانند و آنجا دیهی است](نام وی طیروده، اردشیر از آن دیه بود، [و آن دیه بدو بازخوانند].» بنا به روایت جغرافی‌دانان و مورخین اسلامی، ازجمله طبری اردشیر سرسلسلهٔ ساسانی در روستایی به نام «تیروده» از ناحیهٔ «خیر» از کورهٔ استخر زاده شده است. دودمانش از اسپهبدان و بزرگان پارس بودند و پدرش بابک، شاه «خیر» و تابع «گوچهر» شاه استخر که خود برگماردهٔ اردوان پادشاه اشکانی بوده است.

اردشیر در نوجوانی به توصیهٔ پدرش از طرف گوچهر به ارگبد (قلعه دار) دارا بگرد که تیری نام داشته است سپرده می‌شود تا به او آداب و فنون فرماندهی بیاموزد و در جوانی پس از تیری مقام ارگبدی دارا بگرد به او داده می‌شود. در این روزگار است که به‌واسطهٔ جنگ‌های فرساینده با رومیان و براثر بحران عمومی و پیدایش اشکال جدید اجتماعی در بطن جامعه، انقراض پادشاهی اشکانیان و ضعف حکومت مرکزی آغاز می‌شود. ملوک‌الطوایف [پراکنده شاهی] و برده‌داری کشور را به انحطاط کشانیده بود. در این زمان اردشیر جوان که خود را وارث دودمان پارس هخامنشی می‌داند برای نجات کشور و یکپارچگی ملت گام پیش می‌نهد.