چرا باید کلاسیک ها را خواند

چرا باید کلاسیک ها را خواند

نویسنده: ایتالو کالوینو
مترجم: آزیتا همپارتیان
ناشر: کاروان
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 280
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1384 _ 1381 - نوبت چاپ: 2 _ 1

کمیاب - کیفیت : نو ؛ نوشته تقدیمی دارد

مروری بر کتاب

کتاب حاضر در برگیرنده‌ی رساله‌ها و مقاله‌های او درباره‌ی نویسندگان، شاعران و دانشمندانی است که در مقاطع گوناگونِ زندگی به عنوان آثار کلاسیک، دغدغه‌ی ذهن و فکرش بوده‌اند، هر چند این کتاب تمامی کلاسیک‌های مورد علاقه‌ی کالوینو را در بر نمی‌گیرد.

مجموعه مقالات این کتاب دوره‌ی تاریخی مهمی را، از قرن ۴پ.م تا قرن ۲۰م، دربرمی‌گیرد. در این سیر تاریخی، از گزنفونِ باستانی و نظامی گنجوی به ژرژ پرک معاصر می‌رسیم، بی‌آنکه نیازی به رعایت توالی و نظم خوانش احساس کنید.

کالوینو در این کتاب به نقد آثاری از نویسندگان و دانشمندان مشهوری چون گزنفون، نظامی، گالیله، سیرانو، دیدرو، چارلز دیکنز، دوبالزاک، فلوبر، تولستوی، گی دو موپاسان، چخوف، مرک تواین، هنری جیمز، استیونسون، کنراد، پاسترناک، همینگوی، بورخس و… می پردازد.

کالوینو آثار کلاسیک را شامل کتاب‌هایی می‌داند که پیوسته در موردشان می‌شنویم: «دارم دوباره می‌خوانمش»؛ آثاری که برای خوانندگان و دوستدارانش، ثروتی می سازند ارزشمند. این دسته آثار، کتاب‌هایی هستند که تأثیر خاصی بر جای می‌گذارند و همچنان که به عنوان امر فراموش‌نشدنی بر جای می‌مانند، در هزار توی یاد، در ناخودآگاه جمعی یا فردی پنهان می‌شوند. کالوینو هر بازخوانی اثر کلاسیک را کشفی نو می‌داند همانند خواندن نخستین‌باره‌ی آن. اثر کلاسیک از این منظر کتابی است که «هرگز همه‌ی آنچه را که برای گفتن دارد، نمی‌گوید.» کتاب‌هایی که در پی خود ردی از فرهنگ یا فرهنگ‌هایی که از آنها عبور کرده‌اند را به جای می‌گذارند و همواره ابری از گفتمان‌های نقادانه ایجاد می کنند.

آثار کلاسیک از آن دست آثاری است که بسیاری از صاحب‌نظران در رابطه با خواندن یا نخواندن آن به بحث و مجادله پرداخته و هریک در این زمینه دیدگاهی ارائه کرده‌اند؛ برخی آن را مرور بی حاصل گذشته و نبش قبر سال‌های دور می‌دانند و عده‌ای دیگر آن را راهی برای  فرار به جلو و پیشی‌ گرفتن از انسان‌های عصر معاصر. اما در این میان کالوینو با گردآوری مقالات خود در باب اثرگذارترین آثار کلاسیکی که به زندگی وی قدم گذاشته‌اند، و با ارائه‌ی تعاریفی که از «اثر کلاسیک» در کتاب خود آورده است؛ بیش از سایر فرهیختگان هم‌قطار خودش بر لزوم مراجعه به آثار کلاسیک تأکید کرده است.

کالوینو «آناباز» گزنفون را به مستندی جنگی و قدیمی تشبیه می‌کند؛ مستندی که با حفظ جذبه‌ی یک فیلم سیاه و سفید؛ جزئیات بصری و حرکتی را برای مخاطب ترسیم کرده و تصویری تام از لذت متفاوت خواندن را به او عرضه می دارد. او گزنفون را نویسنده وقایع خشن می‌داند که در عین نثر صریحش، آنچنان به لحاظ اخلاقی شایسته است که هرگز مخاطب را فریب ندهد و موضع‌گیری‌های خیال‌بافانه به او القا نکند. این نویسنده ایتالیایی تبار، نه تنها هفت پیکر نظامی را نیز یکی از آثار کلاسیک و برجسته جهان می‌داند بلکه در آن جامعه چند همسری را در قیاس با جامعه تک همسری مورد توجه قرار می‌دهد و به مثابه اصلی که غرب از آن بی‌اطلاع است با آن برخورد می‌کند.

ایتالو کالوینو در این خصوص می‌نویسد: « در یک شعر ایرانی قرن دوازدهم میلادی بهرام شاه تصویر هفت شاهزاده خانم را می‎بیند و یک باره عاشق هر هفت تن می‎شود. هر یک دختر پادشاهی از هفت اقلیم است. بهرام به خواستگاری هر هفت تن می‎رود و با آن ها ازدواج می‎کند. پس دستور می‎دهد هفت عمارت بسازد. هر یک به رنگی و مطابق سرشت هفت سیاره  و هر شاهزاده خانم هفت اقلیم، صاحب یک عمارت، یک رنگ، یک سیاره و یک روز هفته خواهد بود ...» وی با این مقدمه، هفت پیکر نظامی را کتابی متفاوت با جهان‌بینی غرب در حوزه عشق و کمال معرفی کرده و این پرسش را از خود می‎پرسد که چطور تعدد زوج می‌تواند به غنی شدن و رستگاری یک انسان منجر شود. وی در این خصوص می‎گوید اگر مسئله يک کتاب، چندهمسري باشد، ساختار روايي آن تغيير کرده و امکاناتي را به دست مي‎دهد که کل ادبيات غرب از آن بي خبر بوده و هست.
اگر کسی به نقد کتاب علاقه داشته باشه یکی از بهترین انتخاب ها همین کتاب می تواند باشد.