پیمان ؛ فصلنامه فرهنگی ارمنیان 87

پیمان ؛ فصلنامه فرهنگی ارمنیان 87

صاحب امتیاز و مدیر مسئول: وارطان وارتانیان
سردبیر: آرمینه آراکلیان
هیئت تحریریه: آرپی مانوکیان، روبرت بگلریان، ادوارد هاروطونیانس، کارن خانلری،شاهن هوسپیان، گریگور قضاریان، آرمیک نیکوقوسیان، قوام الدین رضوی زاده، ایوت تجریان
ناشر: فصلنامه فرهنگی پیمان
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 185
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1398 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

مصور

هشتاد و هفتمین شماره فصلنامه پیمان در پی 22 سال انتشار بدون ‏وقفه، با اندکی تأخیر، به صورت سیاه و سفید و ‏با حجمی معادل دو سوم ‏شماره های پیشین به همت دست اندرکاران نشریه‎ ‎انتشار یافت.‏ در هنگامه ای که سیر ‏تصاعدی سرسام آور هزینه ها  انتشار رسانه ما را به چالش ‏کشیده و دلبستگی به توانمندی های فرهنگ جای خود را ‏به دل نگرانی  برای گذران زندگی سپرده است، یک شماره دیگر از پیمان به مدد عشق ‏نویسندگان و همکاری بدون ‏چشمداشت همکاران فصلنامه منتشر شد. ‏

نظرات شوق برانگیز خوانندگان و خادمان فرهنگ کشور بدون شک انگیزه ای ‏مضاعف برای ادامه کار هیئت ‏تحریریه بوده است. اداره کل کتابخانه های عمومی استان تهران به تازگی تصمیم گرفته تا فصلنامه پیمان را در ‏‏شانزده کتابخانه فعال تحت سرپرستی خود، از اسلام شهر و رباط کریم گرفته تا ‏تجریش، شهر قدس، دماوند و ‏شهرک پردیس، در اختیار مراجعه کنندگان علاقه مند قرار دهد. این تصمیم فرخنده چشم اندازی امید بخش در ‏پیش روی دست اندرکاران تهیه نشریه گشوده و گستردگی طیف خوانندگان فصلنامه، انگیزه ای برای تلاش های ‏دو چندان آنان شده است.‏

...سال 2019 میلادی مصادف است با صد و چهارمین سالگرد نژادکشی ارمنیان و صدمین ‏سال دادگاه ‏نظامی ترکیه که به دست مقامات وقت ترکیه در 1919 ـ 1920م در ‏استانبول برگزار شد. این واقعه قضایی ‏را در تاریخ، دادگاه ناتمام می نامند زیرا بیشتر ‏احکامی که قوه قضائیه ترکیه صادر کرد هرگز به اجرا در نیامد. ‏‏بیشتر محکومان این دادگاه، که از سردمداران نژادکشی و از عاملان غصب اموال ارمنیان در زمان ‏عثمانی و ‏دوره های بعد بودند و از نزدیکان مصطفی کمال آتاتورک محسوب می شدند، در جمهوری ‏تازه تأسیس ‏ترکیه به مناصب بلندپایه دولتی و نظامی گمارده شدند. جسد ‏دو تن از سردمداران نژادکشی، طلعت پاشا و ‏انور پاشا، سال ها بعد در کنار ‏یادواره شهیدان راه آزادی در شهر شیشلی ترکیه دفن و به مکانی برای اجرای ‏سالیانه ‏مراسم تشریفاتی خاص دولتی تبدیل شد.‏

محمد طلعت پاشا (1847ـ1921م)، اسماعیل انور پاشا (1881ـ1922م)، بهاءالدین ‏شکیر (1877ـ1921م) و احمد جمال پاشا (1872ـ1922م)، چهارتن از طراحان اصلی برنامه نژادکشی ‏ارمنیان، که بر اساس لایحه قانونی« تهجیر» ‏نژادکشی را اجرا کردند، در زمره متهمانی بودند که در این ‏دادگاه تشریفاتی ‏به اعدام محکوم شدند.‏

طلعت پاشا، رهبر حزب اتحاد و ترقی و وزیر کشور ‏‏(1913ـ1917م) طبق رأی دادگاه به اعدام ‏محکوم شد. او، که از کشور گریخته بود، در1921م به ضرب گلوله سوقومون تهلیریان در برلین کشته شد.‏

اسماعیـل انور پاشا، عضو کمیتـه مرکزی حزب اتحاد و ترقی، از فرمانـدهان رده بالای ارتش عثمانی ‏و وزیر جنگ نیز طبق رأی همان دادگاه به اعدام محکوم شد. او که از کشور گریخته و در کشورهای ‏گوناگون به گروه های انقلابی مختلف پیوسته بود، در بخارا در 1922م در حمله گردانی از ‏ارتش سرخ که از ارمنیان بومی شکل گرفته و به فرماندهی هاکوپ ملکومیان دست به ‏حمله زده بود، کشته شد.‏

بهاءالدین شکیر، رهبر تشکیلات مخصوص و عضو کمیته مرکزی ‏حزب اتحاد وترقی، طبق رأی دادگاه ‏نظامی عثمانی در1920م به اعدام محکوم شد. او، ‏که از کشور گریخته بود، در دسامبر 1921م  به ضرب ‏گلوله آرشاویر شیراکیان در رم از پا در آمد.‏

احمدجمال پاشا، از اعضای گروه طراحی نژادکشی ارمنیان، عضو کمیته ‏مرکزی حزب اتحاد و ‏ترقی، وزیر دریاداری و فرمانده ارتش چهارم عثمانی در دادگاه ‏نظامی ترکیه به اعدام محکوم شد. او نیز، که از ‏کشور گریخته بود، ‏در 1922م در تفلیس به دست آرداشس گئورکیان و پطروس دِر بوقوسیان، به ضرب ‏گلوله، اعدام ‏انقلابی شد.‏

نظر به اهمیت تاریخی آنچه که یک سده پیش بر ارمنیان در خاستگاهشان، ترکیه ‏امروزی، گذشت و سهم بزرگی که وقایع مرتبط با آن در بی عدالتی ها و نژادکشی های ‏سراسر جهان داشت، سه مقاله تحت عناوین « صحت نامه های بهاء الدین شکیر، رئیس تشکیلات ‏مخصوص ‏ترک های جوان در خصوص دستور نابودی ارمنیان»،« نامه سردبیر روزنامه علمدار ترکیه به دادگاه ‏نظامی استانبول در‏‏1919م» و  « اسناد، حقایق و انکار» ـ اقتباس شده از کتاب ‏فرمان کشتار ـ که در ارتباط با همین موضوع هستند، در این شماره ارائه شده اند. این ‏مقالات به شرح اسناد مربوط به طرح نژادکشی ارمنیان، که به دادگاه ‏نظامی ترکیه در سال ‏‏1919م ارائه شده بود و مدارکی که صحت این اسناد را ‏نشان می دهند اختصاص دارند.‏

‏ کتاب فرمان کشتار به قلم تانر آکچام، نویسنده و تاریخ نگاربرجسته، استاد ‏دانشگاه وجامعه شناس ترک، در دست ترجمه است و به زودی موسسه ترجمه و تحقیق ‏هور آن را منتشر خواهد کرد.‏

بازسازی کلیسای سورپ خاچ(صلیب مقدس)، بنایی با قدمت بیش از ‏هزار سال واقع در جزیره آختامار در دریاچه وان و گفت و گو با معمار ارمنی ‏تبار ترکیه که در مرمت این کلیسای باستانی شرکت مؤثر داشته، ازدیگر ‏مقالات این شماره است. زاده خانواده های ماروتیان و مقدونیان ضمن ‏تشریح شرایطی که خانواده او مجبور به تغییر نام خانوادگی خود به ‏میلدان اوغلوشده بود، از مراحل مرمت کلیسای سورپ خاچ سخن گفته ‏است.‏

زندگی نامه آسدواتزادور(به معنی خداداد)،نقاش ارمنی اهل جلفای اصفهان در اوایل ‏سده هفدهم ‏میلادی، در دوره صفویه، موضوع یکی دیگر از مقالات این شماره است. این هنرمند به درخواست تزار ‏روسیه به این کشور رفت و از آن پس، تا پایان عمر در کاخ ‏های روسیه به خلق آثار خود پرداخت. او با نام ‏بوگدان سلطانفـ بر گرفته از نام پدرش، خواجه سلطان، از ‏بازرگانان معتمد شاه عباس ـ هنر خود را ارائه ‏می کرد. ‏

مقاله « واسپوراکان،سرزمین یادمان های فرهنگ و تمدن ارمنی»، نگاهی ‏است به تاریخ خیزش ‏خاندان های بزرگ ارمنی که پس از 455 سال فرمان برداری از ‏قدرت های زمانه و پایداری و ایستادگی ‏سرانجام ‏حکومتی  مستقل و یکپارچه در ارمنستان تأسیس کردند.‏

مقاله« قارص، زادگاه یقیشه چارنتس و گئورگ گورجی اف» به ‏تاریخ استان قارص ارمنستان پرداخته ‏که با دسیسه روسیه بلشویکی و ترکیه به جمهوری ترکیه ‏واگذار شد. همچنین، به شرح زندگی نوابغی ‏مانند چارنتس و گورجی اف پرداخته که ریشه در ‏فرهنگ و تاریخ قارص دارند.‏

معرفی کتاب بانک عثمانی به قلم آلکساندر توپچیان، با ترجمه دکتر قوام الدین رضوی زاده  ‏و گزارش ‏رونمایی آن در غرفه ارمنستان در سی و دومین نمایشگاه بین المللی کتاب ‏تهران در بخش معرفی کتاب آمده. ‏در پایان ‏نیز گزارشی از مراسم بزرگداشت نقش ارمنیان در تئاتر ایران تقدیم خوانندگان می شود.‏

1- مقاله ها

قارص،زادگاه یقیشه چارنتس و گئورگ گورجی اف | رافی آراکلیانس
واسپوراکان، سرزمین یادمان های فرهنگ و تمدن ارمنی | آرپی مانوکیان
اسناد، حقایق و انکار،مروری بر کتاب فرمان کشتار اثر تانر آکچام | آرمیک نیکوقوسیان
نامۀ سر دبیر روزنامۀ علمدار ترکیه، به دادگاه نظامی استامبول در 1919م | احمد کاردین/ترجمۀ ایساک یونانسیان
 صحت نامه های بهاءالدین شکیر، رئیس تشکیلات مخصوص ترک های جوان، در خصوص دستور نابودی ارمنیان| تانر آکچام/ ترجمۀ ایساک یونانسیان

2- گفت و گو

 بازسازی کلیسای سورپ خاچ، مرهمی برسر گذشت رمز آلود و محزون ارمنیان(گفت و گو با زاکار یامیلدان اوغلو، معمار ارمنی تبار ترکیه)| گریکور قضاریان

3- چهره های هنری

بوگدان سلطانف| شاهن هوسپیان

4 – معرفی کتاب

کتاب بانک عثمانی، درسی و دومین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران| دکتر قوام الدین رضوی زاده

5- گزارش رویدادها

بزرگداشت نقش ارمنیان در تئاتر ایران| روابط عمومی مؤسسۀ ترجمه و تحقیق هور