همدان نامه

نویسنده:  پرویز اذکایی
ناشر: مادستان
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 580
اندازه کتاب: وزیری گالینگور روکشدار - سال انتشار: 1380 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

مصور

بیست گفتار درباره مادستان

این کتاب، مجموعه بیست گفتار درباره تاریخ، جغرافیا، فرهنگ و آثار تاریخی استان همدان (مادستان) است. 

کتاب؛ پژوهشی است علمی که مخاطب خاص دارد. برخی از گفتارهایی که در این مجموعه گردآوری شده است پیشتر منتشر شده‌اند و برخی دیگر برای نخستین بار در این کتاب به چاپ رسیده است. زبان کتاب، به سبب بهره‌گیری از واژه‌های تخصصی و علمی در حوزۀ تاریخ و زبان‌شناسی، کمی ثقیل است و از آنجا که این اثر برای استفاده اهل تحقیق و دانش‌آموختگان تاریخ به نگارش درآمده است، کمتر خوانندۀ عادی را جذب می‌کند، البته با این وجود بخش‌هایی از آن برای این گروه نیز می‌تواند مفید و جالب توجه باشد. همان گونه که از عنوان فرعی کتاب بر‌می‌آید، از بیست گفتار یا مقاله تشکیل شده است که به مباحث تاریخی، جغرافیایی، زبان‌شناسی، باستان‌شناسی و غیره می‌پردازد.

نکتۀ جالبی که دربارۀ این کتاب باید به آن اشاره کرد این است که گفتارهای این مجموعه به افرادی تقدیم شده‌اند که مستقیم یا غیرمستقیم، نقشی در زندگی نویسنده داشته‌اند؛ از اعضای خانواده تا دوستان نویسنده و یا حتی دانشمندانی که برای این آب و خاک گامی برداشته‌اند، در این کتاب یاد شده‌اند. 

همدان قدیمی ترین شهر ایران و بلکه از کهن سال ترین شهرهای جهان است.بنای شهر را به ملکه آشور بنام(سمیرامیس)که در هزار سال قبل از میلاد مسیح میزیسته نسبت می دهند. همدان فعلی و اکباتان قدیم،یا بزبان مادی باستانی هنگ متانه یا هگمتانه به معنی محل جمع و در خطوط آشوری بنام دئوکس از بزرگان قدیم ماد سر و سامانی یافت .ذکر همدان از بلاد قدیمه ایران و از شهرهای خوب عراق عجم و از اقلیم چهارم،آبش گوارا،هوایش دلگشا و در بنای آن اختلاف است....

نخستین باری که اسم این شهر برده شد، در حدود ۱۱۰۰ سال پیش از میلاد بود که نام همدان را اَمدانه ذکر شده‌است. این شهر تحت نام‌های دیگری از قبیل هگمتانه، هگمتان، اکباتان، اکباتانا، آمدانه، آنادانا نیز نوشته شده‌است. در کتیبه‌های آشوری نام آن شهر آمدانه آمده، این اسم بایستی مشتق از کلمهٔ ماد باشد چنان‌که آشوریان قوم ماد را آمادای ذکر کرده‌اند. از این رو آمادانه به معنی محل مادها و جایی‌است که مادها زندگی می‌کردند. در دوران مادها به زبان پارسی باستان این شهر هگمتانه یا هگمتانه به معنی «جای تجمع» خوانده می‌شد. اکباتان نیز همان تلفظ هگمتانه به زبان یونانی است...

از نظر تاریخی مشخص است که اسکندر مقدونی دو بار از همدان دیدار کرده‌است، نخست در تعقیب داریوش سوم در ۳۳۰ سال پیش از میلاد و برای دومین بار در ۳۲۴ سال پیش از میلاد در راه بازگشت از هند. اسکندر پس از ورود به همدان جشنی به مناسبت پیروزی‌های خود برپا کرد. پلوتارک می‌نویسد، در حین برگزاری این جشن، دوست دوران کودکی اسکندر هفستیون به‌طور ناگهانی درگذشت. پس از این واقعه اسکندر سرزمین‌های اطراف همدان را به باد غارت گرفت، باروهای شهرهای اطراف را ویران ساخت و مردم این سامان را به بهانهٔ پیشکش قربانی برای هفستیون، دوست محبوبش از دم تیغ گذراند.

فهرست

جغرافیای همدان
همدان باستان
دوران اسلامی
ولایات ثلاث
کوهستان الوند
بافت کهن شهر
باستان شناسی همدان
شیر سنگی اکباتان
مزارات همدان
زبان کهن همدانی
مکتب قدیم ادبی
ناموران همدانی
راهنمای باستان شناسی
دروازه کاسیان
و...