هرمنوتیک عکس به مثابه متن

نویسنده: محمد حسن پور
ناشر: ترانه
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 244
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1393 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

خوانشِ عکس، به‌عنوان متنی دارای رمزگانِ بصریِ منحصر به‌فرد، در میانِ سایرِ متون هنریِ تصویری، همواره مسئلهٔ نشانه‌شناسان و نیز مفسران بوده‌است. تأویل‌گرِ امروزینِ عکس، چونان فردی رشد یافته در بسترِ هرمنوتیکِ جدید، که با تفسیرِ مخاطب‌محور و جایگاهِ آن در بینِ آراءِ مختلفِ تفسیری، آشناییِ کامل دارد، پایهٔ تأویل خود را از عکس، حضورِ خویش در برابرِ آن دانسته، و براساسِ آن‌چه که در هرمنوتیکِ فلسفی بدان، زمینه، پیش‌فرض، و پیش‌فهمِ تأویل‌گرِ متن، خطاب‌می‌کنند، به‌واکاوی بنیانِ بصریِ عکس می‌پردازد. 

در این‌ ‌بین، عکس‌های اختصاصی -و به‌خصوص خانوادگی- نقشی ویژه در شناخت و پیش‌بردِ چنین تفسیری ایفامی-کنند. چگونگیِ تأثیر این عکس‌ها، در روندِ برخورد با عکس، به‌مثابه تأویل آن در نهانی‌ترین وجهی‌که مخاطب در برابر فهمِ عکس، بدان دچار است، دغدغهٔ نشانه‌شناسان و متألهینی انگشت‌شمار، در قرنِ گذشته بوده‌است. رولان‌بارت، در آخرین کتابِ خود، اتاق‌روشن، دربارهٔ تأویل خصوصیِ عکس‌های اختصاصی، به‌خوانشی از عکس اشاره‌دارد که بسیار به‌جنبهٔ ناخودآگاه و درونیِ مخاطب در برابرِ آن تأکید می‌گذارد. در این‌ بین، تجزیه و تحلیلِ عنصرِ عاطفه و شهود، در کیفیتِ بافتِ متنِ تفسیری، بسیار اهمیت‌می‌یابد.

خوانشِ عکس‌های اختصاصیِ مخاطب، نیاز به‌حضور و واکاویِ وجودِ او در لحظهٔ برخورد با عکس -اکنونش- خواهدداشت. پس، چنین‌تأویلی از عکس، پیوندی پیچیده و سترگ با آراءِ فیلسوفانِ هرمنوتیکِ مدرن، و به‌ویژه، نظریاتِ فلسفیِ مارتین‌هایدگر، و هانس‌گئورگ‌گادامر خواهدیافت. دست‌یابی به‌فهمی در خوانشِ عکس، به‌مثابه متنی هرمنوتیکی، در راستای نظریاتِ این دو فیلسوفِ شهیر و برپایهٔ متنِ شفافِ اتاق روشن، دغدغهٔ کتابِ پیشِ‌رو است برای حصولِ بنیانِ نظریه‌ای جامع‌تر دربارهٔ تأویل عکس…. 

متنِ اتاق‌روشن، به ۴۸ بند تقسیم‌شده، که سَوای تعریفی کلی که بارت به‌دنبالِ آن، متن‌اش را به‌وجودآورده، هر بند می‌تواند لذّتی ناب را، منحصراً در خود، در مخاطبِ خویش، ایجاد نماید. به‌بیانِ بهتر، اتاق‌روشن، در عینِ درون-پیوستگیِ ذاتی در محتوا، سرشار است از قطعاتِ گزین‌گویه. بخشِ دومِ کتاب پیشِ رو، براساسِ چنین کیفیتی گزین‌گویه، در ۴۸ بندِ تقسیم شده، مبانیِ نظریاتِ مطرح در اتاق‌روشن را به‌صورت مجزا و مرتبط با بندهای مربوط، می‌شکافد و در پیِ فهمِ ساختارِ تأویل عکس‌های خصوصی، سرخوشیِ قطعه‌نویسی را نیز، به‌چشم‌دارد.»

رولان بارت در آخرین کتاب خود ، اتاق‌روشن ، درباره‌ی تاویل خصوصیِ عکس‌های اختصاصی ، به‌خوانشی از عکس اشاره دارد که بسیار به جنبه‌ی ناخودآگاه و درونی مخاطب در برابر آن تأکید می‌گذارد. در این بین ، تجزیه و تحلیل عنصر عاطفه و شهود ، در کیفیت بافت متن تفسیری ، بسیار اهمیت می‌یابد. خوانش عکس‌های اختصاصی مخاطب ، نیاز به‌ حضور و واکاوی وجود او در لحظه ی برخورد با عکس اکنونش خواهدداشت.

پس ، چنین تاویلی از عکس ، پیوندی پیچیده و سترگ با آراء فیلسوفانِ هرمنوتیک مدرن ، و به ویژه ، نظریات فلسفی مارتین هایدگر ، و هانس گئورگ گادامر خواهدیافت. دست‌یابی به فهمی در خوانش عکس ، به مثابه متنی هرمنوتیکی ، در راستای نظریات این دو فیلسوف شهیر و برپایه‌ی متن شفاف اتاق روشن ، دغدغه ی کتاب پیش رو است برای حصول بنیان نظریه‌ای جامع‌تر درباره‌ی تأویل عکس ...