مولف انگیزه خود از تدوین این کتاب را پاسخ به سه پرسش عنوان کرده است: انعکاس رویداد کوی دانشگاه از منظر جناح های سیاسی چگونه بود، جناح های سیاسی مختلف چگونه به این حادثه پرداختند و تحلیل شان از علل و عوامل وقوع حادثه چه بود؟ و برای این منظور روزنامه ها و هفته نامه ها و ماهنامه های مهم منتشر شده در آن مقطع (از 17 تیر تا آبان 78)، را بررسی کرده است.

18 تیر 1378 گرچه در همه سال های پس از اصلاحات تابویی غیر قابل صحبت بود اما از حافظه جمعی نسلی از دانشجویان و فعالان سیاسی دوره اصلاحات پاک نمی شود؛ سلسله حوادثی که از شامگاه 5شنبه، هفدهم تیر در اعتراض به توقیف روزنامه سلام در کوی دانشگاه تهران آغاز شد و تا 5 روز بعد ادامه یافت. زد و خورد در امیرآباد و تخریب خوابگاه دانشجویان، دخالت لباس شخصی ها، ورود مقامات دولتی به کوی و اعلام حمایت از دانشجویان، درگیری در خیابان های اطراف دانشگاه تهران و حوادث مشابه در تبریز حوادثی بود که تابستان داغ 78 به خود دید؛ حوادثی که با صف آرایی جناح های مختلف درباره اش، نقشه سیاسی کشور را دستخوش تغییر کرد.

کتاب «هجدهم تیرماه 78 به روایت جناحهای سیاسی» گزارشی است از همین صف آرایی ها به کوشش محمدعلی زکریایی. او در 16 فصل، مواضع احزاب و گروه های مختلف درباره حادثه کوی دانشگاه را ثبت و ضبط کرده است. هر فصل به یک حزب یا گروه اختصاص دارد و شامل بیانیه ها، مصاحبه ها و سخنرانی های رهبران و نیروهای موثر آن حزب درباره حادثه است. جامعه روحانیت مبارز، مجمع روحانیون مبارز، جبهه مشارکت، حزب کارگزاران سازندگی، سازمان مجاهدین انقلاب، نهضت آزادی و گروه های ملی-مذهبی، جامعه اسلامی مهندسین، جمعیت موتلفه، دفتر تحکیم وحدت، حزب الله، حزب همبستگی، شورای هماهنگی گروه های خط امام، گروه های دانشجویی و چند تشکل و انجمن دیگر، هر یک فصلی را به خود اختصاص داده اند.

علاوه بر بیانیه این گروه ها درباره حادثه، اظهار نظر افرادی چون آیت الله مهدوی کنی، مهدی کروبی، هادی خامنه ای، مجید انصاری، سعید حجاریان، محمدرضا خاتمی، علی شکوری راد، وفا تابش، سیدحسین مرعشی، فائزه هاشمی، بهزاد نبوی و محسن آرمین، ابراهیم یزدی، یدالله و عزت الله سحابی، غلامعباس توسلی، محمدرضا باهنر و مرتضی نبوی، حبیب الله عسگراولادی، حسین شریعتمداری، علیرضا افشاری، اکبر عطری، رضا حجتی، میثم سعیدی، مسعود ده نمکی، حسین الله کرم، محمدرضا راه چمنی، علی صالح آبادی و... هم جمع آوری و منعکس شده است.

کتاب از این جهت که نشان می دهد چگونه یک حادثه در ابعاد «فاجعه کوی» به دستمایه تسویه حساب های سیاسی تبدیل می شود، چگونه برخی افراد و جریان ها به فرافکنی دست می زنند، چگونه بی مسئولیتی جانشین پذیرش خطا و اشتباه می شود و این که چگونه عده ای حاضر بودند به قیمت مخدوش کردن امنیت جانی و روانی کشور، دولت اصلاحات را ناتوان نشان دهند، بسیار مفید است. مطالعه این کتاب نشان می دهد که چرا خاتمی بعدها گفت «حادثه کوی دانشگاه تاوان پیگیری قتل های زنجیره ای بود.»