ناگفته های امپراتوری ساسانیان

ناگفته های امپراتوری ساسانیان

نویسنده: تورج دریایی 
مترجم: آهنگ حقانی , محمود فاضلی بیرجندی
ناشر: پارسه
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 202
اندازه کتاب: وزیری گالینگور روکشدار - سال انتشار: 1391 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب 

یازده مقاله 

تورج دریایی مولف این کتاب، استاد تاریخ و تمدن ایران در دانشگاه کالیفرنیاست. کتاب “ایران ساسانی” او در سال 2010 برنده جایزه انجمن بریتانیایی مطالعات خاورمیانه شد. “ناگفته‌های امپراتوری ساسانیان” مجموعه مقالاتی است درباره تاریخ و فرهنگ عهد ساسانی. نویسنده در این مقالات اساس تحقیقات خود را بر منابع دست اول و آخرین پژوهش‌های طرح شده در حوزه سیاست، فرهنگ و اجتماع ساسانی قرار داده است. دغدغه مولف گنجاندن تاریخ ایران ساسانی در تاریخ پساباستان جهان و شاید گذار از تاریخ سلسله‌ای ایرانی است.

ترتیب مقاله‌های موجود در کتاب بر اساس محتوای آن‌هاست، چنانکه در آغاز مقاله‌های مربوط به شاهان خاندان و نسب آن‌ها آورده شده و مقاله‌های مربوط به سکه‌شناسی و متن‌شناسی پس از آن و در آخر مقاله‌های مربوط به گستره فرهنگی و قومی ایران. به جز یکی از مقاله‌ها، باقی به زبان انگلیسی نگاشته شده‌اند و همگی بر اساس پژوهش منابع دست اول و اخیر بوده و شامل مطالب جدیدی در همین حوزه است.

از مطالبی که در این مقاله‌ها مورد بررسی قرار گرفته می‌توان به موضوعات ذیل اشاره کرد: علل بی‌اطلاعی تعمدی ساسانیان از هخامنشیان و اتصال خود به کیانیان، علت توجه خاص شاهان این سلسله به پیوند دادن خود به تاریخ باستانی مبتنی بر اوستا، اهمیت خسرو انوشیروان در بین شاهان این سلسله، تلاش یزدگرد اول و پوران‌دخت برای پیوند دادن خود به شاهان کیانی با درج القاب باستانی بر روی سکه‌هایشان، مقایسه‌ی روایت‌های تاریخی با مطالب مندرج در شاهنامه، وسعت قلمرو پادشاهی این سلسله و اهمیتی که خلیج‌فارس برای سلسله ساسانی داشته است.

دوره ساسانیان که بیش از چهارصد سال از تاریخ ایران را دربر می‌گیرد از دوره‌های مهم تاریخی به‌شمار می‌آید. تحول در زبان، دین، سیاست و حکومت در این دوران نظر پژوهشگران تاریخ و باستان‌شناسی را به خود جلب کرده و حاصل آن تحقیقات گسترده‌ای در این زمینه بوده است. این تحقیقات شامل کتاب‌ها و مقالات بسیاری است که مستقیم یا غیرمستقیم به تاریخ و فرهنگ این سلسله مربوط می‌شود. این کتاب مجموعه‌ای شامل یازده مقاله درباره خاندان ساسانی است .

بهرام پسر مردانشاه بود. همچنین، آمده است که حمزه بن حسین نسخه های بسیاری از این کتاب را دیده که این هم بیانگر اهمیت این کتاب است. نویسندگان مسلمان، همچون مسعودی، حمزه اصفهانی و ابن ندیم، بر وجود خداینامه در صدر اسلام صحه گذاشته اند؟ براساس بخش به جامانده شاهنامه منثور، معروف به مقدمه شاهنامه ابومنصوری، که ابومنصور معمری، به دستور ابومنصور عبدالرزاق، سپهسالار طوس، در روزگار سامانیان آن را به نگارش در آورده بود، روایتی از تاریخ پادشاهان، براساس خداینامه، موجود بوده است.

خدای نامه ساسانی دست کم از دوران پادشاهی خسرو اول، در قرن ششم میلادی، موجود بوده است. آگایاس، مورخ بیزانسی که به ایران سفر کرده، اثری با عنوان «کتاب شاهان» Basia sup9ag) سخن می گوید که دوستش، سرگیوس، او را با آن آشنا کرده بود. چنان که از اطلاعات جغرافیایی مقدمۂ شاهنامه ابومنصوری و شهرستان های ایران برمی آید، خدای نامه در دوران پادشاهی خسرو دوم، در قرن هفتم میلادی، روزآمد شد.

سرانجام، در اواخر دوران حکمرانی یزدگرد سوم، بخش های دیگری به آن اضافه شد که شامل مرثیه هایی بر سقوط شاهنشاهی ساسانی بود. منابع ارمنی وگرجی نیز به وجود خداینامه با کتاب هایی نظیر آن در ایران اشاره می کنند که بیانگر محبوبیت آن در سرزمین های همجوار است. سبیوس، نویسنده قرن هفتم میلادی، از متنی ارمنی با عنوان «قصه آریاکان»  ایرانیان نام می برد که تاریخ شاهان ایرانی بوده است…

فهرست

رازهای خاندان ساسانیان
پادشاهان ساسانی و نیاکانشان
پادشاه آرمانی ساسانیان
تاریخ و حماسه و سکه‌شناسی
سندیت تاریخی شاهنامه
فرزندان و نوادگان یزدگرد سوم در چین
خلیج فارس در دوران پیش از اسلام
و…