مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز

مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز

نویسنده: شمس الدین محمد لاهیجی
مقدمه و تصحیح: محمدرضا برزگر خالقی - عفت کرباسی
ناشر: زوار
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 818
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1371 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

...و غایت کمال ولّی کامل آنست که در جمیع علوم ظاهره و باطنه از عقلیات و حکمیات و نقلیات و حقایق و معارف یقینیه، عالِم و عارف و ماهر باشد تا وارث ظاهر و باطن حضرت پیغمبر (ص) باشد و آن ولی باید که به زهد و تقوی معروف و مشهور باشد و زهد عبارت از بیرون آمدن از دنیا و آرزوهائی که بدو تعلق دارد مثل مال و ملک و جاه و ناموس است و تقوی ترسیدن از حق است....

...در تطبيق كتاب عالم با كتاب منزل: چون سالك بعد از فناء در تجلى ذاتى به بقاى سرمدى كه بقاء باللّه است، متحقق شد و سريان وجود حق در جميع ذرّات كاينات مشاهده نمود و حق را در هر شىء، متجلى به اسمى و صفتى خاص مى‌بيند، پس مجموع عالم نسبت با سالك صاحب تجلى كتابى شد، كلى كه مشتمل بر جميع احكام اسماء و صفات الهى است.

فكر در آفاق: سالك بايد به نظر اعتبار در افلاك و انجم و اختلاف سير و اشكال ايشان و اثرها كه از ايشان به عالم سفلى مى‌رسد، نگاه كند تا كمال قدرت الهى و حكم تدبير او در انتظام عالم و حكمت كامله او و اتقان و احكام در عالم و فعل او مشاهده شود تا سبب ارتقاء بر مدارج كمال گردد، چون تقيد بر عالم سفلى موجب حرمان از مراتب كمال مى‌شود.

تفكر در نفس: ذات احديت به اعتبار حب ظهور و اظهار، مقتضى تعيّن اول شد كه برزخ جامع است، ميان احكام وجوب و امكان و محيط طرفين است و آن تعيّن اول را قلم اعلى و روح اعظم و روح محمدى(ص) مى‌نامند و حقيقت انسانى عبارت از اين مرتبه است و ميان اين حقيقت و حضرت الوهيت هيچ واسطه‌اى نيست و هر چه در حضرت الوهيت است، همه در نسخه جامعه انسان مسطور و مرقوم است.

حقيقت معنی «انا» و مراد از سفر در خود: چون هست مطلق كه وجود مطلق است، به واسطه نسبتى از نسب، متعيّن به تعيّن خاص، خواه تعيّن روحانى يا تعيّن جسمانى گردد و مشار به اشاره شود، از آن مطلق متعيّن، تعبير به لفظ«انا» مى‌كنند. اطلاع تمام بر اسرار و احاطه بر كمالات و نشئه انسانى جز به طريق سير در نفس و وصول به درياى توحيد حاصل نمى‌شود....

مثنوی گلشن راز مهم ترین و مشهورترین اثر منظوم محمود شبستری است که در بردارندهٔ اندیشه های عرفانی وی می باشد. این کتاب یکی از یادگارهای پر ارزش و بلندنام ادبیات عرفانی کهن فارسی است، که در آن بیان مفاهیم صوفیانه با شور، شوق، و روانی ویژه ای همراه گردیده است. معروف ترین و پرآوازه ترین شرحی که بر گلشن راز نوشته شده، همین«مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز»، نوشته محمد لاهیجی از صوفیان قرن نهم هجری است. این شرح بنا به خواهش مریدان و دوستان وی به رشته تحریر درآمده است. شارح، در ذیل هر بیت، با زبان فارسی، به شرح آن پرداخته است.

پس از حمد و سپاس فراوان به درگاه خداوند سبحان و صلوات بی‌پایان بر روان سرور عالمیان محمد مصطفی و خاندان پاکش-سلام‌الله علیهم اجمعین- و درود بر شهدای طریق علم و ایمان، ابتدا باید تشکر قلبی خود را از استاد فرزانه و ارجمند، جناب اقای دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی که تصحیح کتاب «مفاتیح‌الاعجاز فی شرح گلشن راز» را به ما پیشنهاد فرمودند و علاوه بر آن، طی چند سالی که در این موضوع کار می‌کردیم، با راهنمایی‌های مفید و ارزنده‌ای خود، یاور و مشوقمان بودند. ابراز نماییم.

مفاتیح الاعجازفی شرح گلشن راز یکی از جامع ترین وکامل ترین شرح های مثنوی گلشن راز است که در سال ۸۷۷ هجری قمری توسط شمس الدین محمدبن یحیی لاهیجی از عرفا و مشایخ سلسله نوربخشیه نوشته شده است.

مزیت این شرح به شرح های مختلف دیگر، ذکر یکایک تمام ابیات گلشن راز و تفسیر همه آنهاست، همچنین نویسنده توضیحات و شرح مفصلی در مبانی و اصول علمی و عملی عرفان و تصوف ارائه می کند. این کتاب از کتب مرجع در عرفان اسلامی است.