مرغ سحر ؛ خاطرات پروانه بهار

مرغ سحر 

نویسنده: پروانه بهار
مقدمه: مجید تهرانیان
ناشر: شهاب
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 290
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1382 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

مصور

خاطرات پروانه بهار

پروانه چهارمین فرزند ملک‌‌الشعرا بهار است. او در سال ۱۳۰۷ بدنیا آمد. پس از ازدواج با آقای دکترعلی اکبر خسروپور به آمریکا مهاجرت کردند . دو فرزند پسر و دختر به نام‌های بابک و سودابه حاصل این ازدواج است که هر دو در آمریکا زندگی می‌کنند.زمانی که پدرش ملک‌الشعرا بهار به علت بیماری سل در آسایشگاه لِزَن در کشور سوئیس تحت درمان بود درکنار او به پرستاری‌اش پرداخت. 

دکتر فاطمه کشاورز :

«به یک نگرش، مرغ سحر داستان سفر پروانه بهار، دختر جوانی است که در خانة پدری فرهیخته و ظلم‌ستیز (محمدتقی بهار، ملک‌الشعرا) و مادری توانا (سودابه صفدری-بهار) دیده به جهان می‌گشاید. به‌ دلیل بیماری هولناک پدر، پروانه این مجال را می‌یابد که همراه او به سفر برود و جهان خارج از مرزهای ایران را کشف کند. در مرحلة اول کتاب، این سفر محدود به اروپاست و عمدتاً به منظور درمان پدر صورت می‌گیرد. می‌شود در چنین شرایطی دچار اندوه شد یا خود را زیر حضور سنگین چنین پدری به ‌فراموشی سپرد.

اما ذهن پویای پروانه، این سفر و هم‌صحبتی پدر را دستمایة رشد و خودسازی می‌کند تا جایی که تجربة کشف جهان شکلی آرمانی به خود می‌گیرد و در سال‌های بعد بسط می‌یابد و تکرار می‌شود. نتیجه، انسانی است که ظرفیت جهان‌وطنی دارد و آمادة ظلم‌ستیزی در معیاری بزرگ‌تر از مملکتی است که در آن به دنیا آمده…»

*

حکایت پروانه بهار از دوران کودکی و زندگی در کنار خانواده آغاز می‌شود. خاطرات او از پدرش، ملک‌الشعرای بهار، و مشاهدات او از رنج و مرارتی که دیکتاتوری حاکم بر شاعر بزرگ ملّی ایران روا داشته بود بخشی خواندنی از کتاب را دربرمی‌گیرد. همراهی پروانه با پدر در سفر درمانی به سوییس، در واپسین ماه‌های حیات او، شرح داده شده است. ماجرای ازدواج‌ها، مهاجرت به امریکا، تحصیل در دانشگاه و حضور در مبارزات مدنی زنان و سیاه‌پوستان و همچنین جنبش مخالفت با جنگ ویتنام نیز در پی آمده است.
پروانه بهار هم‌اکنون ساکن امریکاست و در مجامع ایرانیان و رسانه‌های همگانی حضور می‌یابد.

*

«داستان پروانه داستان جهانی پرآشوب است که در آن ارزش‌های کهنسال یک فرهنگ پایدار و اصیل به شکل مبارزات شخصی و اجتماعی یک زن دلیر به اوج تجلّی می‌رس.»
(مجید تهرانیان، هانالولو، اردیبهشت 1381)

«در تمام مراحل کتاب، پروانه بهار به وجود آگاه، پرشهامت و اندیشه‌مند پدر افتخار می‌کند. تردیدی ندارم که اگر امروز ملک‌الشعرا در قید حیات بود و این کتاب را مرور می‌کرد او نیز به همین اندازه به وجود دختری به توانایی پروانه افتخار می‌کرد. مرغ سحر را به تمام کسانی که زندگی را دشوار می‌یابند و زیر بار سنگینش در خود توان حرکت نمی‌بینند از صمیم دل توصیه می‌کنم.»
(فاطمه کشاورز، مریلند، تابستان 2018)

«مبارزات پروانه، چه برای رهایی خویشتن از قیدوبند تفکر  یک جامعۀ سنّتی نسبت به زن باشد و چه برای کسب آزادی برای محرومان و رنج‌دیدگان، زیر لوای الهام پدر آزادی‌خواه‌اش بوده است و پروانه چه زیبا در سایۀ شرح زندگانی پرتلاطمش در ایران و آمریکا این الهام را در کتاب مرغ سحر  بیان می‌کند. این کتاب را می‌توان همچون پیوندی زیبا میان عواطف پدر و فرزندی از یک‌سو و عشق به آزادی‌خواهی و هنر از سوی دیگر  دانست. خواندن آن را به همۀ عاشقان هنر و آزادی توصیه می‌کنم.»
(شهین سراج، فرانسه، مارس 2018)