مثنوی معنوی با کشف الابیات

نویسنده: مولانا جلال الدین محمد بلخی (مولوی)
مصحح : رینولد آلن نیکلسون
ناشر: هرمس
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 1368
اندازه کتاب: پالتویی گالینگور روکشدار - سال انتشار: 1390 - دوره چاپ: 5

مروری بر کتاب 

امروز بحث درباره «معنی شعر»،بدون مراجعه به آرای متفکران بزرگ دوره جدید راهی به جایی نمیبرد.بعضی از ادیبان ما گفته اند که برای فهم و تفسیر و تدریس شعر فارسی نیازی به فلاسفه و نویسندگان غربی نداریم و اگر مسی بخواهد در این مسئله چیزی بیاموزد میتواند به منابع قدیمی ما که درباره «نقد الشعر»است رجوع کند... 

مثنوی، مشهور به مثنوی معنوی (یا مثنوی مولوی)، نام کتاب شعری از مولانا جلال‌الدین محمد بلخی شاعر و صوفی پارسی‌گو است. این کتاب از ۲۶٬۰۰۰ بیت و ۶ دفتر تشکیل شده و یکی از برترین کتاب‌های ادبیات عرفانی کهن فارسی و حکمت فارسی پس از اسلام است. این کتاب در قالب شعری مثنوی سروده شده‌است؛ که در واقع عنوان کتاب نیز می‌باشد. اگر چه قبل از مولوی، شاعران دیگری مانند سنائی و عطار هم از قالب شعری مثنوی استفاده کرده بودند ولی مثنوی مولوی از سطح ادبی بالاتر برخوردار است.

در این کتاب ۴۲۴ داستان پی‌درپی به شیوه تمثیل داستان سختی‌های انسان در راه رسیدن به خدا را بیان می‌کند. هجده بیت نخست دفتر اول مثنوی معنوی به نی‌نامه شهرت دارد و چکیده‌ای از مفهوم ۶ دفتر است. این کتاب به درخواست شاگرد مولوی ، حسام‌الدین حسن چلبی، در سالهای ۶۶۲ تا ۶۷۲ هجری/۱۲۶۰ میلادی تالیف شد. عنوان کتاب، مثنوی، در واقع نوعی از ساختار شعری است که در این کتاب استفاده می‌شود. مولوی در این کتاب مجموعه‌ای از اندیشه‌های فرهنگ اسلامی را گرد آورده‌است.

این اثر با مقدمه ای مبسوط همراه است و موحد در آن، به ملاحظات کلی در باب تصحیح مثنوی و شیوه کار خود در تصحیح جدید مثنوی اشاره می کند؛ ملاحظاتی چون عوامل موثر در تحریفات مثنوی، مثنوی به عنوان نمونه ادبیات مهاجرت، زبان ویژه مولانا و تاثیرپذیری آن از محیط پیرامون. استاد موحد خواسته متنی پیراسته و قابل فهم و درخور اعتماد برای مخاطبان و علاقه مندان مثنوی فراهم کند که هم خوانندگان عادی از آن بهره ببرند و هم اهل تحقیق و نقد علمی به آن استناد کنند.

جلد اول این اثر در هزار صفحه شامل مقدمه استاد موحد در 120 صفحه و نیز دفتر اول، دوم و سوم مثنوی و جلد دوم نیز شامل سه دفتر بعدی (چهار، پنج و شش) به انضمام کشف الابیات است و حجم جلد دوم هم 1000 صفحه است. هر دو جلد این کتاب در قطع وزیری و با کاغذ کرم رنگ خفیف و با صحافی گالینگور زیر چاپ رفته است.

یکی از ویژگی های تصحیح دکتر محمدعلی موحد این است که با نسخه های کامل و یا ناتمامی که تا 15 سال پس از فوت مولانا، کتابت و تاکنون شناخته شده اند؛ مثل نسخه قونیه و نسخه قاهره و... کار تصحیح را با ذکر تمام نسخه بدل ها به انجام رسانده است.