مثلها و حکمتها در آثار شاعران قرن سوم تا یازدهم هجری

مثل ها و حکمت ها در آثار شاعران قرن سوم تا یازدهم هجری

نویسنده: رحیم عفیفی
ناشر: سروش
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 898
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار:  1371 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت :  نو 

مروری بر کتاب

کتاب حاضر قطره‌ای از دریای پهناور فرهنگ، زبان و ادبیات فارسی است که گویندگان و شاعران فارسی‌گوی، در مدت ۹ قرن، به گونه مثل، پند و اندرز و سخنان حکمت آمیز، در آثار خود به کار برده‌اند و امروزه با کم و بیش دگرگونی، همچنان به کار می‌رود.

بهره‌گیری و به کار بردن مَثَل و یا حکمت در گفتار، چون به مقتضای موقع و مقام باشد، کلام را دلنشین می‌سازد و در شنونده تاثیر شگرفی می‌گذارد و چنانچه در شعر به کار رفته باشد و مورد استفاده قرار گیرد تاثیر آن دو چندان است.
بررسی آثار و نوشته‌های بزرگان ادب فارسی از زمان‌های پیش نمودار این نکته است که آوردن شاهد شعری به گونه مثال، برای تایید مطلب و دلنشین ساختن و استواری و رسایی کلام به کار رفته است.

این کتاب شامل مثل‌ها و حکمت‌ها و سخنان اصطلاحی در آثار شاعران قرن سوم تا یازدهم هجری است. این مثل‌ها و حکمت‌ها، از میان قصاید، غزلیات قطعات، رباعی‌ها و مثنوی‌های شاعران انتخاب شده و چنین به نظر می‌رسد که به خاطر سپردن آن‌ها می‌تواند الهام‌بخش ذهن خلاق صاحبان ذوق و اندیشه‌وران شود، و با پدید آوردن مثل‌های تازه – متناسب با وضع زندگی اجتماعی زمان – زبان شیرین و پرورده فارسی را که بزرگ ترین گنجینه مردم ایران و مایه سرفرازی هر ایرانی آزاده است، بیش از پیش رونق و گسترش دهد.  در این کتاب همچنین برای هر یک از شاهدهای شعری عنوانی (مدخلی) متناسب با مَثَل یا سخن حکمت آمیز و یا سخن اصطلاحی آورده شده است.

هر مَثَل نتیجه تجارب و خلاصه افکار و آرای صدها بلکه هزاران شخص دانا و آزموده است که در قالب عبارتی مختصر و روان ریخته شده و به جامعه تقدیم شده است و جامعه آن را پسندیده و به میل خود آن را پذیرفته و مفاد و مضمون آن را تصدیق کرده است. بهره گیری و به کار بردن مَثَل و یا حکمت در کار چون به مقتضای موقع و مقام شخص باشد سخن را دلنشین تر می سازد و تأثیر شگرفی در شنونده می گذارد و به کلام لطف و زیبایی خاص می بخشد و باعث رونق بیشتر آن می شود و چنانچه در شعر به کار رود و مورد استفاده قرار گیرد تأثیر آن دو چندان می شود.

مثلها و صناعات وابسته به آن در زیباسازی کلام نقش بسزایی دارند و شیوایی کلام با همراهی مثلها که از قدیمی ترین آثار ادبی و حکمت عامه به شمار می روند، افزون تر می گردد. رحیم عفیفی در پیشگفتار کتاب حاضر در رابطه با سخن فصیح، تاثیر مثل در سخن، چیستی مثل و کاربرد آن در دوران پیش از اسلام، نظرات احمد بهمنیار و علی اکبر دهخدا درباره مثل و حکمت، انواع مثل، تمثیل، ارسال المثل و ... سخن گفته است. مدخل الفبایی این کتاب شامل حکمت ها و مثلهایی از قصاید، غزلیات، رباعیات و مثنوی های شعرای قرون سوم تا یازدهم هجری است.