سال های سگی

سال های سگی

نویسنده: ماریو بارگاس یوسا
مترجم: زهرا غلامرضا نژاد
ناشر: نیک فرجام
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 407
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1397 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

کابا نتوانست صدا را تشخیص دهد. حیاط را نگریست. در نور ضعیف چراغ‌های پیرامونِ میدانِ سان، که میان آسایشگاه‌ها و زمین علفزار قرار داشت، جنبنده‌ای به چشم نمی‌خورد. سه ساختمان سیمانی، که آسایشگاه دانش‌آموزان سال پنجم بود، زیر مهِ انبوه، محو و غیرواقعی به نظر می‌رسیدند. بیرون رفت و چند لحظه‌ای، پشت به دیوار آسایشگاه، ایستاد. حالا روی هیچ‌کس نمی‌توانست حساب کند.

حتی جاگوار در امان بود. حسرت دانش‌آموزانی را می‌خورد که در خواب بودند، حسرت سرگروهبان‌ها و حسرت سربازانی را که در آسایشگاهای‌شان، آن سوی استادیوم، غرق خوب بودند. می‌دانست که اگر راه نیفتد از ترس جانش گرفته می‌شود. فاصله را برآورد کرد: می‌بایست از حیاط و میدان سان می‌گذشت؛ سپس، در پناه سایه‌های علفزار، از کنار سالن غذاخوری، دفاتر ستاد و آسایشگاه افسران عبور می‌کرد؛ و سرانجام از حیاط دیگری می‌گذشت، که کوچک بود و کف آن سیمانی و رو به روی ساختمان کلاس‌ها قرار داشت.

خطر در آن‌جا تمام می‌شد، چون گشتی‌ها تا آن‌جا نمی‌رفتند. سپس راهِ بازگشت به آسایشگاه آغاز می‌شد. دلش می‌خواست اراده و تخیلش را از دست می‌داد و درست چون ماشینی کور نقشه را اجرا می‌کرد. گاهی روزهای متوالی دنبال کاری را می‌گرفت که از پیش برایش تدارک دیده بودند و بی‌آن‌که بیندیشد به انجامش می‌رساند. این بار فرق داشت. آنچه امشب رخ می‌داد بر او تحمیل شده بود. ذهنش به طور غیرمعمول خوب کار می‌کرد و به‌خوبی آگاه بود که چه می‌کند.

ماریو بارگاس یوسا داستان ‌نویس، مقاله ‌نویس، سیاست ‌مدار و روزنامه‌ نگار پرو است. یوسا یکی از مهم ‌ترین رمان‌ نویسان و مقاله‌ نویسان معاصر آمریکای جنوبی و از معتبرترین نویسندگان نسل خود است. ماریو بارگاس یوسا، در ۲۸ مارس سال ۱۹۳۶ در آرکیپای پرو به دنیا آمد، وی تنها فرزند پدر و مادرش بود، والدینش پنج ماه بعد از ازدواج از هم جدا شدند. ۱۰ سال اول زندگیش را در بولیوی و با مادرش گذراند.

پس از آن که پدربزرگش مقام دولتی مهمی در پرو به دست آورد، همراه مادرش در سال ۱۹۴۶ به سرزمینش بازگشت. دوران کودکی او با سختی سپری شد. در ۱۴ سالگی پدرش وی را به دبیرستان نظام فرستاد که تأثیری ژرف و پایا بر او نهاد و ایده ی نخستین رمانش را در ذهنش پروراند. نگرش داروی نگرایانه او نسبت به زندگی حاصل تجربه همین دو سال است.

ماریو بارگاس یوسا بیست ساله بود که اولین داستانش منتشر شد؛ داستان کوتاهی بود به اسم سر دسته‌ ها که در یکی از نشریات پایتخت به چاپ رسید. اما راه درازی را در پیش داشت و شاید خودش هم آن قدر جاه طلبی نداشت که روزگاری نامش را در میان سه نویسنده بزرگ آمریکایی جنوبی ببیند. گابریل گارسیا مارکز، رمان ‌نویس بزرگ کلمبیایی نویسنده رمان پر فروش صد سال تنهایی از دوستان نزدیک و صمیمی یوسا بود.

شهرت یوسا با نخستین رمانش، زندگی سگی آغاز شد. رمانی که در آن به تجربه‌ های سختش در خدمت نظامی پرداخت. یوسا هفتم اکتبر سال ۲۰۱۰ برنده جایزه نوبل ادبیات شد. حدود ۲۰ سال نام او به عنوان یکی از کاندیداهای این جایزه پرافتخار بود. این نخستین بار از سال ۱۹۸۲ بود که یک نویسنده از آمریکای لاتین توانست برنده جایزه نوبل ادبی شود.

یوسا این کتاب را بر اساس تجربیات واقعی خود در دبیرستان نظام لنوسیو پرادو نوشته است و تکامل مردان جوان پرو از نوجوانی به مردانگی را شرح می ‌دهد. این دانش ‌آموزان در فضای خشونت ‌آمیز دبیرستان با مسائلی رو ‌‌به ‌رو می‌ شوند که درون ‌مایه‌ های اخلاقی، عدالت اجتماعی و وفاداری را در بر‌دارند. توصیفات نویسنده از محیط دبیرستان در این کتاب به تا حدود زیادی منفی و به واقعیت نزدیک است که مسئولان این دبیرستان هزاران نسخه از آن را طی مراسمی به آتش کشیدند و آن را حقه ‌ای از جانب اکوادور برای لکه ‌دار کردن نام پرو دانستند.

ماجرا با دزدیدن سؤالات امتحان شیمی توسط عده ‌ای از دانش‌آموزان سال آخر مدرسه آغاز می ‌شود، این جریان سبب به وجود آمدن مشکلات شخصی و گروهی جدی برای دانش‌ آموزان می ‌شود که آن ها را بر سر دو‌راهی ‌های خیانت یا پایبندی به جمع قرار می ‌دهد و مسائل تا ... در این میان، داستان جسته و گریخته نگاهی به گذشته ‌ی دانش‌آموزان در سال ورود و شرح حال برخی از آنان قبل از ورود به مدرسه ‌ی نظام دارد.

شیوه ‌ی روایت قوی کتاب، بیانگر هنر بارز نویسنده است. داستان با زاویه دیدهای متعددی پیش می ‌رود که یکی از آن ها دانای کل است و باقی اول شخص‌ های مختلفی از میان دانش ‌آموزان یک گردان هستند. هویت یکی از راوی‌ها تا پایان داستان فاش نمی ‌شود و تنها در اواسط داستان است که خواننده با سرنخ‌ هایی قادر به تشخیص وی می ‌شود. اسامی و القاب شخصیت‌های داستان در ابتدا گیج ‌کننده به نظر می‌ رسد و حتی اگر دقت کافی وجود نداشته باشد خواننده مدام وادار به رجوع به صفحات قبلی می ‌شود.