قبله عالم ، ناصرالدین شاه قاجار و پادشاهی ایران

قبله عالم

نویسنده: عباس امانت
ناشر: کارنامه
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 705
اندازه کتاب: وزیری گالینگور روکشدار - سال انتشار: 1397 ~ 1383 - دوره چاپ: 6 ~ 1

مروری بر کتاب

مصور - تعدادی رنگی

ناصرالدین شاه قاجار و پادشاهی ایران 

هرچندسلطنت ناصرالدین شاه و جنبه های گوناگون آن موضوع پژوهش های بسیار بوده و کتب متعددی در باره آن به رشته تحریر درآمده، ولی تاکنون زندگینامه شخص وی به طور اخص نوشته نشده است.

هدف دکتر عباس امانت از تدوین و نگارش این کتاب ارائه ی یک بیوگرافی سیاسی به سبک سنتی نیست، بلکه بررسی جنبه های خصوصی زندگانی ناصرالدین شاه است. آن گونه که خود وی بیان می کند، قصد عمده بررسی شخصیت شاه و عهد و زمانه او است تا حدود اختیارات و نقش خاص وی در امور سیاسی و اجتماعی، در آستانه گذار ایران به سوی مدرنیته و تجدد، روشن شود. در واقع، این کتاب را باید اولین تألیف به سبک مُدرن وجامع از زندگانی و عهد یکی از سلاطین وسیاستمداران ایران محسوب کرد.

دکتر امانت، در این اثر، علاوه براین که اطلاعات جدیدی درباره شخص شاه و اطرافیان وی به دست می دهد، به تفصیل به بحث درباره آمال، اهداف، سیاست ها، آمال و خلقیات وی می پردازد. همچنین ضمن اشاره به روابط وی با وزرایش تأثیر تحول شخصیت شاه بر سیاست داخلی و خارجی ایران را نیز بررسی می کند.

امانت با عهد ناصری عمیقاً آشنا است و درباره مسائل گوناگون آن دوره از جمله حرکت بابی ها، مسائل اقتصادی، زندگی زنان حرم و حرم سرا، زندگی رجال و شاهزادگان تحقیقاتی ارزنده کرده. وی از اسناد متعدد چاپ شده و چاپ نشده بایگانی های وزارت خارجه انگلستان و مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا بهره ای گسترده و شایسته برده و تنها از بایگانی های روسیه، محتملاً به سبب عدم دسترسی به آن ها، استفاده نکرده است.

این کتاب مشتمل بر 9 بخش است. در بخش های اول و دوم دوران کودکی و ولیعهدی ناصرالدین میرزا را می خوانیم. بخش های سوم و چهارم پیرامون تاجگذاری و رابطه ناصرالدین شاه با میرزا تقی خان است. بخش پنجم کتاب در مورد کشمکش بین ناصرالدین شاه و میرزا آقاخان نوری است. بخش های ششم، هفتم و هشتم هم شرح روابط خارجی شاه با قدرت های منطقه و جهان همچون بریتانیا و روسیه است و بخش نهم موخره مفصل کتاب می باشد.

ناصر الدین شاه قاجار (۱۲۴۷ق- ۱۳۱۳ق) چهارمین پادشاه از سلسله قاجاریه. او را «سلطان صاحبقران» و پس از کشته شدن «شاه شهید» نیز خوانده‌اند. ناصر الدین شاه حدود پنجاه سال پادشاهی کرد و در نهایت در حرم عبدالعظیم حسنی ترور شد.شاه به شکار و هنر علاقه‌مند بود. شعر می‌سرود، نقاشی می‌کشید و به تعزیه علاقه داشت. او سه مرتبه به اروپا رفت که با وجود برخی آثار مثبت، انتقادات بسیاری را نیز به همراه داشت. در دوره ناصرالدین شاه علی محمد باب،‌ موسس فرقه بابیه اعدام شد و پیروانش سرکوب شدند.

در سلطنت ناصرالدین شاه قراردادها و امتیازات بسیاری به کشورهای غربی داده شد که برخی از آن‌ها موجب مخالفت‌ها و اعتراضات عمومی شد. این دوران عصر تحولات جهانی و کشمکش میان سنت و مدرنیته بود. شاه خود نیز مشتاق تمدن جدید غربی بود و حتی در این محدوده اصلاحاتی را نیز بوجود آورد، با این حال موانع بسیاری برای این امر وجود داشت.دوران ناصرالدین شاه عصر تحولات جهانی و کشمکش میان سنت و مدرنیته بود. شاه خود نیز مشتاق تمدن جدید غربی بود. اما یکی از اصلی‌ترین موانع، کاهش اقتدار شاه در صورت اصلاحات بود.