فیه ما فیه

نویسنده: مولانا جلاالدین محمد بلخی(مولوی)
به کوشش : حسین حیدرخانی
ناشر: سنایی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 645
اندازه کتاب: وزیری گالینگور روکشدار - سال انتشار: 1378 - دوره چاپ: 2
 

مروری بر کتاب

فیهِ مافیهِ که مقالات مولانا نیز نامیده شده کتابی است به نثر فارسی اثر مولانا جلال‌الدین محمد بلخی (۶۰۴ - ۶۷۲ ق.) و موضوع آن نقد و تفسیر عرفانی است، و شامل یادداشت‌هایی است که در طول سی سال از سخنان مولانا در مجالس فراهم آمده‌است. این سخنان توسط مریدان مولانا نوشته می‌شده است. نثر این کتاب ساده و روان است و درون‌مایه‌ای ازمطالب عرفانی دینی و اخلاقی دارد.

فیه ما فیه مجموعۀ مقالات و تقریرات مولاناست که بتدریج به دست بهاء الدین یا دیگر مریدان تحریر شده و از نظر مولانا گذشته است. مرحوم استاد بدیع الزمان فروزانفر با مقایسه چندین نسخ خطی در سال 1330 تصحیح این کتاب را بپایان رساند و استاد ارجمند، دکتر حسین محی الدین الهی قمشه ای بعدها قسمت هائی از کتاب فیه ما فیه را انتخاب و براساس موضوعات مختلف طبقه بندی نموده و بر هر موضوع شرحی توسط استاد داده شده است که این مجموعه در کتابی بنام گزیده فیه و ما فیه متشر شده است. مولوی را اکثرا از طریق دیوان شمس و مثنوی معنوی می شناسند اما فیه ما فیه نیز بخشی از ابعاد ناشناخته او را جلوه گر می کند .

فیه مافیه، کتابی است که تدوین آن بعد از وفات مولوی (۶۷۲ ق) انجام گرفته و طبعاً نامی هم که بر آن نهاده شده است از مولوی نیست. از همین رو در نسخ قدیم گاه آن را الاسرار الجلالیه و گاه فیه مافیه خوانده‌اند. در ظهریه برخی از نسخه‌های خطی ابیاتی نوشته‌اند که در آنها فیه مافیه به کار رفته است. به گمان بدیع‌الزمان فروزانفر نام این کتاب را از قطعهٔ زیر که در فتوحات مکیه محیی‌الدین بن عربی آمده است، گرفته‌اند:

کتاب فیه ما فیه بدیع فی معانیه        اذا عایفت ما فیه رایت الدرّیحویه