فقر تاریخیگری

فقر تاریخیگری

نویسنده: کارل پوپر
مترجم: احمد آرام
ناشر: خوارزمی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 210
اندازه کتاب: رقعی لب برگشته - سال انتشار: 1350 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : درحد نو ؛ مهر دارد

مروری بر کتاب

اين اثر نخستين كتاب مستقلي است كه از پوپر در ايران منتشر شد. در آن زمان شايد تنها شماري بسيار اندك از روشنفكران ايراني نام اين فيلسوف اتريشي را شنيده بودند و چه‌بسا كمتر كسي با آثار او آشنايي داشت. تا جايي كه احمد آرام در معرفي كارل رايموندپوپر، فقط ترجمه چند سطر از دانشنامه آلماني بروكهاوس را در آغاز كتاب «فقر تاريخي‌گري» به‌دست مي‌دهد ولي در همان‌جا متذكر مي‌شود كه بعضي از آثار پوپر به عربي، هلندي، فرانسوي، آلماني، ايتاليايي، ژاپني، رومانيايي، اسپانيولي و تركي ترجمه شده است.

 ...در بحث از آسيب‌شناسي تمدن آنچه كه تقدم دارد آشنايي با مفاهيم اين موضوع است؛ و از آنجايي كه معناي دو واژه فرهنگ و تمدن نزديكي بسياري به هم دارند به آنها مي‌پردازيم. در ابتدا ذكر اين نكته لازم است كه در تعريف واژه‌هاي علوم انساني من جمله معناي فرهنگ و تمدن، تعاريف واحدي وجود نداشته و عموماً در اين زمينه دچار اختلاف هستند. لذا به تعريف از واژه‌هاي فرهنگ و تمدن مي‌پردازيم كه آن هم جنبه‌ي تقريب به ذهن دارد. علم و به صورت اخص ترقي علمي، نتيجه‌ي كوشش هاي جدا جدا ولي رقابت آزاد انديشه است. و چنين فضايي جز در فضاي جامعه باز بوجود نمي‌ايد، فضايي كه عقل و فكر نقاد بشري در آن آزادانه بينديشد.  

در نظر پوپر جوامع باز خيلي باثبات نيستند؛ درست به اين دليل كه در معرض بحث انتقادي قرار دارند، برخلاف ديكتاتوري ها كه باثبات‌ترند و از آنها بيشتر "اتوپي"ها كه همواره به عنوان جامعه ايستا ياد مي‌شوند. بالاخره اينكه براي باز بودن جامعه مهمترين چيزي، آزادي عقيده، وجود گروه مخالف، بزرگترين روزنامه‌ها و متنفذترين مفسران تلويزيوني و راديوي است...

انتقادات پوپر از فقر ایده پیش‌بینی تاریخی را می‌توان به طور کلی به سه بخش تقسیم کرد: مشکلات اساسی با خود این ایده، ناسازگاری‌های رایج در استدلال‌های تاریخ‌گرایان و اثرات عملی منفی اجرای ایده‌های تاریخ‌گرا. او عنوان می کند که توصیف کل جامعه غیرممکن است، زیرا فهرست ویژگی هایی که چنین توصیفی را تشکیل می دهند بی‌نهایت خواهد بود. اگر نتوانیم کل وضعیت کنونی بشر را بدانیم، نتیجه آن این است که نمی توانیم آینده بشر را بدانیم.

...اگر بخواهیم چیزی را مطالعه کنیم، موظفیم جنبه های خاصی از آن را انتخاب کنیم. مشاهده یا توصیف یک قطعه کامل از جهان یا یک قطعه کامل از طبیعت برای ما ممکن نیست. در واقع، حتی کوچکترین قطعه کامل را نمی توان چنین توصیف کرد، زیرا همه توصیف ها لزوما انتخابی هستند.
تاریخ بشر یک رویداد منحصر به فرد است. بنابراین شناخت گذشته لزوما به شناخت آینده کمک نمی کند. «تکامل حیات بر روی زمین یا جامعه بشری، یک فرآیند تاریخی منحصر به فرد است... با این حال، توصیف آن یک قانون نیست، بلکه فقط یک بیانیه تاریخی منحصر به فرد است.