فرهنگ مردم بروجرد

از همان سال‌های نخست که برنامه «فرهنگ مردم» به همت استاد سیدابوالقاسم انجوی شیرازی تولید و پخش گردید. شنوندگانی خوش ذوق و با فرهنگ، دست استاد را به یاری فشردند و از دیار خود نوشتند، تا آنجا که امروزه نام عزیزشان تجلی کاملی از فرهنگ دیارشان گردیده است.

همواره از آرزوهای فرهنگ دوستان بوده که برای ادای دین به این بزرگواران، بتوانند دست نوشته‌های ایشان را منتشر کنند. اثر حاضر دست نوشته‌های یکی از همین فرهنگیاران است که البته با مراجعه به آرشیوهای دیگر، کامل، و به زیور طبع آراسته شده است.

شهرستان بروجرد در شمال استان لرستان از مراکز آباد قدیمی است که آثار ارزشمندی از تمدن و فرهنگ اقوام دوره‌های مختلف از دل خاک آن بیرون آمده که یادمانی از دستاوردهای گذشتگان است. از جملة این میراث فرهنگی می‌توان به مساجد، امام‌زاده‌ها و بقاع متبرک، تپه‌های باستانی و آثار طبیعی و گردشگری مثل سراب ونایی، گوتولی، پارک بیشه و... اشاره کرد.

این شهرستان در شمال لرستان واقع شده که از شمال با استان همدان و از مشرق با استان مرکزی همسایه است. بروجرد در ارتفاع 14 متری از سطح دریا واقع شده. بلندترین نقطه آن به 1540 متر و پست‌ترین نقطه آن یعنی سیلاخور سفلی به 1180 متر از سطح دریا تنزل پیدا می‌کند». بروجرد از قدیم‌الایام از مراکز آباد بوده، و آثار ارزشمندی از تمدن و فرهنگ اقوام دوره‌های مختلف از دل خاک آن بیرون آمده، که یادمانی از دستاوردهای گذشتگان با فرهنگ این سرزمین است. 

مسجد در ایران و دیگر کشورهای اسلامی سمبلی از دین، فرهنگ، معرفت و هنر است؛ سمبلی که معماری خاص آن آغازگر هنر اسلامی است. از آنجا که در بروجرد مسجدهای بزرگ و معروفی وجود دارد که بسیاری از آنها به لحاظ ویژگی‌های فرهنگ مردمی قابل تامل است در این فصل به شکل مجزا به آن پرداخته شده است.

 باورهای مربوط به تولد، شاید بیشترین سهم معتقدات زندگی اجتماعی مردم بروجرد را دربرمی‌گیرد؛ برای مثال: هنگام ماه‌گرفتگی و خورشیدگرفتگی، زنان باردار نباید دست به شکم خود بگذارند؛ چون ممکن است صورت جنین لکه‌دار و ماه‌گرفته شود. در باور مردم بروجرد زن باردار، از هشت‌ماهگی به بعد در گزند موجود پلیدی به نام آل قرار دارد. به همین خاطر در ماه‌های آخر، توجه بیشتری به او می‌شود و وقتی زن باردار به نه‌ماهگی می‌رسد، قرآن کوچکی به بازوی او می‌بندند، چند سوزن هم در چارقدش به طور افقی فرو می‌کنند تا آل از ترس قرآن و سوزن، به زن باردار نزدیک نشود. 

فهرست

مختصری در تاریخ و جغرافیای تاریخی بروجرد
ادبیات شفاهی
اخلاق عامیانه
دانش و حکمت عوام
زندگی اسرار آمیز
جشن‌ها و مراسم ادواری، موسمی و ملی
آئین‌های مذهبی، ادواری
زندگی اجتماعی