طنز و طنزپردازی در ایران

طنز و طنزپردازی در ایران

نویسنده: حسین بهزادی اندوهجردی
ناشر: صدوق
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 948
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1378 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

پژوهشی در ادبیات اجتماعی، سیاسی، انتقادی، علل روانی و اجتماعی

در فلسفه ایران کهن «انسان» بهایی خاص دارد. هم علت العلل آفرینشهای مادی است؛ و هم دادار او هرمزد رای اومند، او را از همان فروری که خود از آن پدیدار گشته است، بر ساخته و دایر مدار خویشتن در اداره امور گیتی گردانیده است و مهمترین تکلیف وی را گسترش نیکی و داد قرار داده است.

نویسنده در این اثر ضمن تشریح طنز، علل و اسباب پیدایش آن، نقش و تاثیر طنز، نیز تعاریفی از هزل و هجو و نظایر آن و جلوه‌هایی از طنز و طنزپردازی در ایران را به دست می‌دهد. وی در تعریف طنز خاطرنشان می‌کند:
«شیوه خاص بیان مفاهیم تند اجتماعی و انتقادی و سیاسی و طرز افشای حقایق تلخ و تنفرآمیز ناشی از فساد و بی‌رسمی‌های فرد یا جامعه را که دم زدن از آنها به صورت عادی یا به طور جدی، ممنوع و متعذر باشد، در پوششی از استهزا و ریشخند، به منظور نفی کردن و برافکندن ریشه‌های فساد و موارد بی‌رسمی "طنز"می‌نامیم. به عبارت ساده‌تر، طنز را می‌توان انتقاد و نکته‌جویی آمیخته به ریشخند تعریف کرد».

در باب نخست کتاب، ضمن تعاریفی از طنز و فایده طنز، تفاوت آن با هزل و هجو تشریح می‌شود، نیز ارتباط طنز با جامعه‌شناسی، روان‌شناسی، اخلاق و تاریخ تبیین می‌گردد. در این باب همچنین عناصر اصلی طنز و برخی صنایع بدیعی که در خدمت طنز قرار می‌گیرند، معرفی می‌شود .علاوه بر آن، حکایات متعدد طنز در قالب "طنز و دین"، "طنز و عقل"، "طنز صوفیانه"، "طنز عامیانه"و نظایر آن در همین باب فراهم می‌آید .

باب دوم کتاب به "هزل "و عناصر اصلی آن، نیز حکایاتی هزل‌آمیز مربوط می‌شود. در باب سوم علاوه بر تعاریف "هجا" و "قدح"معانی و مفاهیم هجو، نیز زمینه‌های روانی و اجتماعی آن بازگو می‌شود.