سیری در تصوف و عرفان ایران

نویسنده: محمود عبدالصمدی
ناشر: شرق
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 125
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1361 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : درحد نو _ نو

مروری بر کتاب

اغلب محققین صوفى را مشتق از«صوف» مى‏ دانند.صوف، یعنى پشم، صوفى یعنى پشمینه‏ پوش و تصوف به مفهوم پشمینه ‏پوشى است. علت انتساب این قوم به پشمینه‏ پوشى این بوده که در قدیم برخى از آنها به قصد ریاضت جامه پشمى خشن به تن مى‏ کردند.

از وجوه گفته شده، وجه اول صحیح نیست زیرا نسبت صفه صفى است نه صوفى.وجه دوم نیز درست نیست چون در این صورت باید نسبت آن صوفانى باشد نه صوفى.وجه سوم و چهارم نیز دلیل مناسب براى وجه تسمیه و اشتقاق صوفى و تصوف نیست.وجه پنجم نیز على‏ رغم مشابهت با حال صوفیان راستین، دلیل محکم و عمیقى به نظر نمى ‏رسد.خطا بودن تئورى ششم نیز از طرف خود مستشرقین، از جمله«نولد که-noldeke»، مستشرق مشهور آلمانى اثبات شده و نیکلسون و ماسینیون،مستشرقین محقق معروف در عرفان و تصوف نیز خطا بودن این نظریه را مورد تأکید قرار داده‏اند و اصولا سوفى منسوب به حکیم است در حالى که صوفى راه و رسم مخالف با حکیم و حکمت دارد.

از میان نظرات ارائه شده، نظریه هفتم یعنى اشتقاق صوفى و تصوف از«صوف»به معناى پشم و پشمینه ‏پوشى مناسبتر و مورد پذیرش اغلب محققین و علماى این فن است.تردیدى نیست که جوهره لطیف عرفان را عشق و هسته مرکزى تصوف را عرفان تشکیل مى ‏دهد و تصوف و صوفى مسلکى، به عنوان یک قشر اجتماعى تنها نمود ناچیزى از عرفان حقیقى است که بعضا نیز انحرافاتى در جریانات صوفیانه سبب شده، تا چهره واقعى عرفان ناشناخته بماند و حتى به غلط از آن به اجتماع‏ گریزى، انزواطلبى، درویش مسلکى و احیانا سحر و جادوگرى و اباحى ‏گرى یاد مى‏ شود.

اینک با مراجعه به منابع و مآخذ معتبر و الهام از سخنان عارفان حقیقى و صوفیان راستین، مفهوم واقعى دو واژه عرفان و تصوف را مورد بررسى قرار مى ‏دهیم و به تفاوت و ارتباط این دو مقوله را هم، که در برخى نوشته‏ ها و گفته ‏ها یکى پنداشته مى‏ شود به اجمال اشاره‏اى مى ‏کنیم.

عرفان واژه‏اى است که با عنوان تصوف ارتباط نزدیک دارد، تا آنجا که گاهى آن دو به جاى هم استعمال مى‏ شوند.لکن اگر با نگاه محققانه و عمیق به آنه بنگریم به تفاوت هاى ظریفى بین آنها پى مى‏ بریم.اینک براى نیل به یک نگرش واقعى و دید وسیع و توجه دقیق به تفاوت عرفان و تصوف و عارف و صوفى آنها را به صورت کوتاه مورد بررسى قرار مى‏ دهیم.