سیاستگران دوره قاجار ؛ دو جلد در یک مجلد

سیاستگران دوره قاجار

نویسنده: خان ملک ساسانی
ناشر: بابک - هدایت
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 603
اندازه کتاب: وزیری سلفون - سال انتشار: 1354 - دوره چاپ: 1 

کمیاب  - کیفیت : صفحات ؛ درحد نو _ نو ؛ لبه عطف کتاب سائیدگی و پوسته زدگی دارد

مروری بر کتاب

مصور

در این کتاب شرح احوال و اقدامات و سرگذشت نه تن از سیاستگران عصر قاجار, همچنین مهم‌ترین رویدادهای عصر آنها بازگو شده است که عبارت‌اند از: میرزا آقاخان نوری, حاجی میرزا حسین‌خان مشیرالدوله سپهسالار اعظم, پرنس ملکم خان ناظم‌الدوله, میرزا یوسف مستوفی الممالک, میرزا محمد حسن اعتمادالسلطنه, سید جمال‌الدین اسدآبادی, حاج میرزا آقاسی, میرزا علی اصغرخان امین‌السلطان و میرزا نصرالله خان مشیرالدوله .

در ابتدای کتاب شرحی از احوال و آثار مولف ـ خان ملک ساسانی ـ به قلم 'سید علی آل داود 'به چشم می‌خورد .در انتهای کتاب نیز بخش 'توضیحات 'شامل معرفی کوتاه گروه بسیاری از رجال و شخصیت‌های سیاسی عصر قاجار, به ویژه دوره ناصری, همچنین نمایه افراد و اماکن آمده است .اهمیت و ارزش تاریخی این کتاب بدان سبب است که پدر و نیاکان نویسنده از نزدیکان دربار قاجار بوده‌اند .از این رو اطلاعات ویژه‌ای از نحوه تفکر رجال آن دوره, در کتاب انعکاس یافته است .

یادآور می‌شود 'خان ملک', معلم احمدشاه بوده به طور مستمر با دربار ارتباط داشته و همین ارتباط, اسناد و مدارکی را در دسترس او قرار داده است .مولف که نوه ادیب الممالک, برادر اعتمادالسلطنه, وزیر انطباعات دوران ناصری بوده, به اسناد خانوادگی و یادداشت‌های خصوصی او نیز دسترسی داشته است .همچنین وی در طول زندگی هشتاد و پنج ساله خود مناصب مهمی در سفارتخانه‌های ایران و خارج از کشور برعهده داشته که از آن رهگذر, اسناد مختصری نیز در اختیار گرفته است .

در میان دو صدر اعظم برجسته و بزرگ تاریخ ایران، یعنی قائم مقام فراهانی و امیرکبیر، یک صدر اعظم خل و چل و دست نشانده انگلیس قرار دارد که در تاریخ کمتر از او یاد می شود و اگر یاد می گردد از خل بازیها، جوکها، و خرافه پرستی اش سخن می رود.

این شخص ابله، حاج میرزا آقاسی، صدر اعظم محمدشاه قاجار است. کسی که از مخالفان سرسخت قائم مقام فراهانی بود و وقتی که قائم مقام در تلاش و تدبیر گشودن گره فرو بسته اوضاع خراب و آلوده ایران بود، میرزا آقاسی در اندرون دربار محمدشاه به تحمیق و تحریف خلق می کوشید و بساط فال گیری و رمالی دایر نموده، سر کتاب باز می نمود و کف می دید، رمل می انداخت، ماسه می کشید و به زنهای حرم دعای سفیدبختی و آبستنی می داد و عزیمه می خواند، جن حاضر می کرد و از قائم مقام بد می گفت و نمامی می کرد.

وقتی قائم مقام عملیات میرزا آقاسی را دید، این غزل را در حق وی ساخت: 

زاهد چه بـلای تو که ایـن رشته تسـبیح
از دسـت تو سوراخ به سـوراخ گریزد

خلق ار همه دنبال تو افتند عجب نیست
یک صید ندیدم که ز سلاخ گریزد