سپهبد بختیار ، سایه سنگین شاه

نویسنده: خسرو متعضد
ناشر: علمی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 900
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1379 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : درحد نو _ نو

مروری بر کتاب

مصور

اثر حاضر روایت مفصلی است از جنبه‌های گوناگون زندگی تیمور بختیار به ویژه نقش‌آفرینی‌های سیاسی او در سال‌های 1320 تا 1340

تیمور بختیار متولد سال ۱۲۹۳ و از مشهورترین نظامیان دربار پهلوی بود. وی از بنیان‌گذاران و اولین رئیس ساواک در زمان محمد رضا شاه پهلوی بود. بختیار که در دوره پهلوی به قدرت فراوانی دست پیدا کرده و عملاً به فرد دوم مملکت تبدیل شده بود، به مرور با شاه اختلاف نظر اساسی پیدا کرد و تلاش کرد محمد رضا شاه را سرنگون کند و خودش به جای او به قدرت برسد. بختیار برای سرنگونی حکومت محمدرضا به عراق رفت و از دولت این کشور کمک گرفت. او سرانجام به دست ماموران نهادی که خودش پایه‌گذاری کرده بود در سال ۱۳۴۹ ترور شد.بختیار بعد از پایان تحصیلات نظامی با درجه ستوان یکمی به زاهدان منتقل شد و چند سال بعد با درجه سروانی به تهران بازگشت. بختیار اولین گام‌های شهرت را با سرکوب سید جعفر پیشه وری در آذربایجان برداشت. پیشه‌وری با کمک حزب کمونیست شوروی، در پی خودمختاری آذربایجان بود.

بختیار که در آن زمان به درجه سرگردی رسیده بود به صورت داوطلبانه به آذربایجان رفت و با کمک خوانین ذوالفقاری بر نیرو‌های پیشه‌وری غلبه کرد. دلیل شهرت بختیار بعد از این پیروزی به این دلیل بود که نیرو‌های دولتی که تا پیش از حضور بختیار به آذربایجان اعزام شده بودند همگی شکست خورده بودند و این بختیار بود که توانست با حضور خود، غائله آذربایجان را به نفع محمدرضا شاه و دربار فیصله دهد.

حسین فردوست در کتاب «ظهور و سقوط سلطنت پهلوي» درباره این اتفاق می‌نویسد: «این تنها نبرد واقعی علیه نیرو‌های دموکرات بود. سرلشگر رزم‌آرا رئیس ستاد ارتش انقدر از این پیروزی خوشحال شد که شخصاً با بی‌سیم به بختیار تبریک گفت و درجه وی را به سرهنگی ارتقا داد»

بعد از اتمام این ماجرا بختیار به ستاد جنگ رفت و دوره دافوس را به عنوان شاگرد اول به اتمام رساند و به گارد شاهنشاهی که زیر نظر سرتیپ بهرام آریانا اداره می‌شد انتقال یافت و به عنوان رئیس ستاد لشگر گارد شاهنشاهی مشغول به کار شد.

در دوره‌ای دیگر تیمور بختیار برای سرکوب مبارزان زنجان به این شهر رفت و توانست با کمک ذوالفقاري‌ها، ضربه سختی بر دموکرات‌های زنجان وارد کند. اقدامات او در این برخورد، مورد توجه مقامات نظامی قرار گرفت. او نشان و یک سال ارشدیت گرفت و پس از مدتی فرمانده سوار هنگ ماکو شد.

بختیار تا درجه سرهنگی و ریاست ستاد گارد و فرماندهی تیپ مستقل زرهی کرمانشاه نیز پیش رفت اما اتفاقی که در زندگی او بسیار تاثیرگذار بود، محمدرضا شاه پهلوی با ثریا اسفندیاري بختیاري دختر عموي تیمور بود. در کتاب خاطرات فردوست آمده است که پس از این ازدواج او حتی به مهمانی‌هاي دربار دعوت می‌شد و جایگاه خاصی نزد شاه پیدا کرد. او درباره زندگی بختیار قبل از این ارتقا چنین نوشته است: «تیمور بختیار را اولین بار در خانه‌اش دیدم، محمود ارم با خواهش مرا به خانه او برد، معلوم بود، ارم با بختیار سوابق دوستی بسیار دارد و تیمور از او خواسته که مرا به خانه‌اش ببرد. خانه تیمور در یکی از خیابان‌هاي فرعی خیابان کاج و در یک ساختمان دو طبقه و بسیار کهنه ساز بود. طبقه دوم که دو اتاق داشت در اجاره تیمور بود و او با یک زن از ایل بختیاري و یک دختر کوچک در آنجا زندگی فقیرانه‌ای داشت.»

اتفاق دیگری که به شهرت بیشتر بختیار انجامید دفع غائله ابوالحسن بختیاری فرماندار چهار محال و بختیاری بود که به تحریک انگلستان و برخی از درباریان دست به شورش در آن نواحی زده بود. به دستور نخست وزیر وقت یعنی دکتر محمد مصدق، بختیار برای پایان دادن به این غائله انتخاب شد. بختیار توانست با قدرت تمام این شورش را دفع کند و به شدت در سراسر کشور مشهور شود تا جایی که مجله تهران مصور گزارش مفصلی از درگیر تیمور بختیار و ابوالقاسم خان بختیاری در مجله خود چاپ کرد.

موفقیت در انجام این ماموریت باعث شد دکتر مصدق در تاریخ ۱۸ فروردین سال ۱۳۳۲ تیمور بختیار را به سمت فرماندهی تیپ نظامی کرمانشاه و با حفظ سمت فرماندار نظامی چهار محال و بختیاری منصوب کند. وی تا زمان کودتای ۲۸ مرداد در این سمت باقی ماند. اما در ۲۸ مرداد بختیار نه حامی دکتر مصدق که حامی شاه شد و تصمیم گرفت به نفع دربار وارد صحنه شود و حکم محکومیت دکتر مصدق را خود او امضا کرد.

فهرست

اسناد پرونده‌های پرسنلی بختیار
پرونده ضد اطلاعات او
مطبوعات سال‌های 1332تا 1348
کتاب‌هایی که درباره بختیار نوشته شده
بخشی از اسناد سفارت آمریکا به ویژه خاطرات ناگفته ده‌ها تن از معاصران
افسران و درجه‌داران بازنشسته ارتش
تنی چند از کارمندان پیشین ساواک 
در پایان کتاب عکس‌هایی از بختیار, محمدرضا شاه و برخی از چهره‌های سیاسی آن زمان به چاپ رسیده است.