روانشناسی و دین

روان شناسی و دین

نویسنده: کارل گوستاو یونگ
مترجم: فواد روحانی
ناشر: شرکت سهامی کتابهای جیبی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 226
اندازه کتاب: پالتویی لب برگشته - سال انتشار: 1352 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : نو

مروری بر کتاب

این کتاب که از معروف ترین آثار کارل گوستاو یونگ،روانشناس و پزشک و متفکر سرشناس سوئیسی است و شامل سه سخنرانی است که در سال 1937 در دانشگاه ییل (Yale) آمریکا ایراد گردید،و بعدا با اصلاحات و اضافات و تعلیقاتی با عنوان روانشناسی و دین به چاپ رسید،اما در لحن و بیان گفت و گو وار آن تغییراتی داده نشد و بنابراین می توان این کتاب را از زمره ی آسان فهم ترین آثار یونگ برشمرد.که در عین حال تا عمق پیچیده ترین عقاید او پیش می رود،و چکیده نظرات فلسفی او را به ساده ترین شکل عرضه می کند.

منظور اصلي يونگ از مفهوم خدا آن است که خداوند يک کهن الگوست. در اين ديدگاه يک صفتي خاص براي خدا قائل مي‌شوند. صفتي که ويژگي همه کهن الگوهاست اين صفت آن است که خداوند در مقام يک کهن الگو تجلي عميق‌ترين سطح ذهن ناهشيار، يعني ناهشياري جمعي است. آيا ادعاي يونگ مبني بر وجود شکل باستاني خدا در درون روان انسان مي‌تواند وجود عيني خدا را اثبات کند؟ يونگ به اين شکل پاسخ مي‌دهد:وقتي من به عنوان يک روان شناس مي‌گويم که خدا يک کهن الگوست منظورم آن است که يک تيپ (سنخ) رواني است. واژه تيپ از تيپوس به معني وزيدن يا منقوش کردن است.

شايستگي روان شناسي به عنوان علمي تجربي فقط تا آنجاست که بر پايه پژوهش‌هاي مقايسه‌اي تعيين کند که آيا نمونه حک شده بر روي روان را مي‌توان تصوير ذهني خدا ناميد يا نه!؟ همانطور که کهن الگوي قهرمان وجود واقعي يک قهرمان را نفي يا اثبات نمي‌کند کهن الگوي خدا نيز در پي اثبات يا رد وجود واقعي خدا نيست. يونگ مي‌گويد: دين گرايش خاصي از ذهن انسان است که در آن عوامل پويا به قدري زيبا و معني دار نگريسته مي‌شوند که بايد مورد ستايش و مهر قرار گيرند. اين گرايش از رفيع‌ترين و قوي‌ترين ارزش برخوردار است و حتي مي‌توان گفت که به لحاظ رواني بسيار پر اهميت و داراي شدت بسياري است.

وي مي‌گويد دين تکيه بر سنت و اعتقاد ندارد بلکه در کهن الگوها يعني ملاحظه‌اي دقيق برآنچه جوهر دين را مي‌سازد ريشه دارد. هر فردي داراي ذاتي دين گرايانه است، تکانه اي براي دين که کنشي رواني دارد و اين گرايش ذاتي است که موقعيت و الگويي براي همه تصورات و فعاليت‌هاي ديني فراهم مي‌آورد. در غير اين صورت اين تعريف دين احتياج به آن دارد که گرايش ديني، گرايش جمعي باشد.

مذهب عبارت از يک احتياج عميق و همگاني بشري است.یونگ در دستگاه روانشناسی خویش که مبتنی بر پژوهش تجربی است می کوشد که پدیده های گوناگونی را که به انسان مربوطند و از جمله دین را بر بنیاد شیوه های علمی بررسی کند و از توسل به هرگونه ملاحظات فوق طبیعی یا فلسفی بپرهیزد.او در تبیین مفهوم ها و اعمال دینی پای فعالیت خلاق ضمیر ناخود آگاه را به میان می آورد و در عین حال دین را محصول حالت مراقبه و تذکر و توجه دقیق به بعضی عوامل موثری می داند که انسان عنوان قدرت قاهر را به آن ها اطلاق می کند.

نویسنده ارتباط میان مذهب و روان انسان و زندگی مادی را مورد بررسی قرار داده است. در فصل اول کتاب درباره «خودمختاری ضمیر ناخودآگاه» صحبت می‌کند و با بیان توضیحات و مثال‌های فراوان، نقش ضمیر ناخودآگاه را در دین بسیار موثر می‌داند.«اعتقادات دینی و رمز و نشانه‌های طبیعی» عنوان دومین فصل کتاب است که به بررسی نشانه‌های طبیعی و ارتباط آن با اعتقادات دینی افراد می‌پردازد.فصل «تاریخ و روان‌شناسی، یک رمز طبیعی» نیز به بررسی روان‌شناسی در تاریخ و جایگاه آن از منظرهای مختلف پرداخته است...

یونگ در دستگاه روان شناسی خود که مبتنی بر پژوهش تجربی است می کوشد که پدیده های گوناگونی را که به انسان مربوطند و از جمله دین را بر بنیاد شیوه های علمی بررسی کند و از توسل به هر گونه ملاحظات فوق طبیعی و یا فلسفی بپرهیزد. او در تبیین مفهوم و علائم دینی، پای فعالیت خلاق ضمیر ناخودآگاه را به میان می آورد و در عین حال دین را محصول حالت مراقبه و تذکر و توجه دقیق به بعضی عوامل موثری می داند که انسان عنوان «قدرت ظاهر» را به آن اطلاق می کند.