دیوان یغمای جندقی

نويسنده: ابوالحسن یغما زاده
مقدمه : محمد ابراهیم باستانی پاریزی
تصحیح : سید علی آل داود
ناشر: توس
زبان كتاب: فارسي
تعداد صفحه: 552
اندازه كتاب: وزیری گالینگور روکشدار - سال انتشار: 1384 - دوره چاپ: 3

مروری بر کتاب

جلد اول از مجموعه آثار یغمای جندقی

بدین دردم طبیبی مبتلا کرد   که درد هر دو عالم را دوا کرد
خوشا حال کسی کاندر ره عشق   سری در باخت یا جانی فدا کرد
در میخانه بر رویم گشادند   مگر میخواره ای بر من دعا کرد
صفائی تا مرید میکشان شد   عبادت های پیشین را قضا کرد

ابوالحسن یغما زاده در ۱۱۹۶ در دهکده خور و بیابانک، جندق به دنیا آمد. در هفت سالگی در بیرون ده شتر می‌چراند و معاش خانواده خود را تأمین می کرد. یغما در نوجوانی به سمت منشی حاکم جندق برگزیده شد و در این زمان اولین اشعار خود را با تخلص مجنون آغاز کرد. در سال ۱۲۱۶ ه.ق حاکم مزبور سر به طغیان برداشت و در جنگ با سردار اعزامی از مرکز شکست خورد و فراری شد. با این حال یغما به سبب ادب و لیاقت خود[نیازمند منبع] به منشیگری سردار ذوالفقار خان حاکم سمنان و دامغان برگزیده شد و مدت شش سال در نزد وی بود. وی در سال ۱۲۲۲ ه.ق مورد خشم سردار ذوالفقار خان قرار گرفت و پس از فلک چند ماه به سیاهچال افتاد و کلیه اموالش نیز ضبط و توقیف شد.

یغمای جندقی پس از آزادی نام و تخلص خود را به ابوالحسن یغما تغییر داد و جامه درویشی پوشید و پس از چند ماه سیر و سیاحت از راه یزد به تهران رفت. وی در تهران مورد توجه حاجی میرزا آقاسی صدراعظم محمد شاه قاجار که فردی صوفی مسلک بود قرار گرفت و موقعیت بالایی در دربار یافت. یغما پس از چندی به حکومت کاشان منصوب شد و سپس به هرات نقل مکان کرد. او در سن هشتاد سالگی به زادگاهش بازگشت و در سال ۱۲۷۶ قمری در آن جا درگذشت.

یغمای جندقی شاعری وارسته بود که هیچگاه به مدح شاه و درباریان نپرداخت. از وی غزل‌های زیبایی به یادگار مانده که در زمره بهترین غزل‌های عهد قاجاریه به شمار می‌رود. یغما از جمله شعرای این دوره بود که در صدد پالایش زبان فارسی از لغات بیگانه برآمد و لذا در اکثر اشعار خود از لغات اصیل پارسی استفاده می کرد. از این شاعر اشعاری در قالب‌های مختلف شعری اعم از غزل، قصیده، رباعی و ترجیع بند و همچنین هجویاتی به یادگار مانده است که بخصوص هجویات او انعکاسی از خشم شاعر نسبت به وضعیت نابسامان اجتماعی جامعه خود است.

یغما همچنین اشعار مذهبی از جمله مرثیه‌هایی در وصف واقعه کربلا سروده که در مراسم نوحه‌خوانی و سینه‌زنی دهه عاشورا قرائت می‌شود... ابوالحسن یغما در سال ۱۲۷۶ قمری در محله گودال دهکده خور در خانه خودش درگذشت و در بقعه امامزاده داود در خور به خاک سپرده شد. سپهبد فرج‌الله آق‌اولی رئیس انجمن‏ آثار ملی دستور داد تا سنگی مرمرین‏ نوشتند و از تهران به خور فرستادند و در محرم ۱۳۹۴ بعد از ۱۱۸ سال از درگذشت این شاعر آن را بر گور یغما نهادند. اگر از قبرش نشانی نمی‏ماند نسل بعد مدفنش را نمی‌شناخت.