دیوان نظام استرآبادی

دیوان نظام استرآبادی

نویسنده: نظام الدین بن حسین بن مجدالدین استرآبادی - نیکی ایوبی زاده
ناشر: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 1340
اندازه کتاب: وزیری گالینگور- سال انتشار: 1391 - دوره چاپ: 1
 

مروری بر کتاب

نظام الدین بن حسین بن مجدالدین استرآبادی از شاعران شیعی مذهب سده نهم و اوایل سده دهم قمری است.شیعی مذهب بودن او را قصایدش در باب منقبت ائمه دین آشکار می‌کند؛ قصایدی که در دیوانش فراوان به چشم می‌خورد.ادوارد براون در تاریخ ادبیات خود او و دیگر شاعران منقبت سرای هم‌عصرش را مقدمه ظهور و شیوع این نوع شعر در عهد صفوی دانسته است.

نظام استرآبادی مدیحه سراست،‌ بیشترین قصاید او در مدح ائمه (ع)، به ویژه، علی (ع) و آل اوست و حتی هنگامی که مدح بزرگان وقت را می‌گوید آنان را به دوستی اهل بیت می‌ستاید. تا جایی که بسیاری از تذکره نویسان او را مداح اهل بیت معرفی کرده‌اند و مدایح او برای پیامبر و علی و آل علی (ع) را بی نظیر دانسته‌اند.

آگاهی او از نجوم و علوم ادبی در دیوانش مشهود است؛ بی شک او هنگامی که در هرات به سر می‌برده است علوم ادبی و دیوانی را،‌ چنانکه در هرات آن روز رواج داشته، آموخته است.او از شاعرانی مثل حافظ،‌ سلمان ساوجی، خاقانی،‌ انوری، ظهیری فاریابی و ... نام برده است بنابراین پیداست که از شعر شاعران پیش از خو نیز بهره برده است.

در مقدمه کتاب درباره سبک شاعری نظام اینگونه آمده است: «نظام شاعری قصیده‌پرداز است، اما روح غزل در اغلب اشعار او حکم‌فرماست. زبانی که او در اشعارش به کار می‎‌گیرد، هم حال و هوای قصاید سلمان ساوجی را دارد، هم نازک‌خیالی غزل صائب را؛ هم لطافت شعر حافظ را به یاد می‌آورد و هم مضمون‌یابی‌های شعرای سبک هندی را». بیشتر اشعار نظام استرآبادی از نظر محتوا و مضمون، رنگ و بوی مذهبی دارند و غالب آنها در مدح ائمه‌ اطهار(علیهم السلام) سروده شده است. مدایح بی‌شماری به ثنای امام اول شیعیان اختصاص دارد و در کنار آن اشعاری هم در مدح و ثنای حضرت فاطمه زهرا(س)، امام حسن(ع)، امام رضا(ع) و همچنین در رثای امام حسین(ع) و شهدای کربلا سروده است.

بر اساس گفته‌ مصححان اثر، دیوان نظام استرآبادی پیش از این نیز از سوی انتشارات مجلس چاپ و منتشر شده بود، اما آن تصحیح ایراداتی داشت که سعی کردیم آن ایرادات را برطرف کنیم و از سوی دیگر از طریق نوشتن تعلیقاتی مفصل در شرح دشواری‌ها و اشارات شعر نظام، زمینه‌ای را فراهم کردیم که هر کسی با اندک آشنایی با شعر فارسی، بتواند از زیبایی اشعار وی بهره‌مند شود.