دیوان لاهوتی

نویسنده : ابوالقاسم لاهوتی
به کوشش : و. کامکینا
ناشر : اداره نشریات مسکو
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 470
اندازه کتاب: جیبی - سال انتشار: 1957 - دوره چاپ : 1

کمیاب- کیفیت : 

مروری بر کتاب

ابوالقاسم لاهوتی در سال ۱۳۰۵ هجری برابر با ۱۲۶۴ خورشیدی در کرمانشاه به دنیا آمد.وی نام مستعار میرزا احمد الهام برای خود برگزید و اشعار نخستین وی در روزنامه حبل المتین به چاپ رساند.از نخستین کسانی است که قالب‌های شعری را درنوردید و به زبانی ساده و روان شعر گفت.

لاهوتی از اعضای حزب کمونیست ایران در دهه ۱۹۲۰ میلادی بود؛ و در دوران رضاشاه تحت تعقیب قرار گرفت و غیاباً محکوم به اعدام شده ولی موفق به فرار به شوروی شد. لاهوتی دوران کودکی و جوانی خود را غالباً در ایران سپری کرد و در زمان انقلاب مشروطه(۱۹۰۵ تا ۱۹۱۱) و بعد از آن از پیشاهنگان شورش‌ها و مبارزات کارگری علیه استبداد بود. او در سال ۱۹۲۱ میلادی رهبری شورشی در تبریز را که به نام «شورش لاهوتی خان» مشهور است، به عهده داشت.

از وی مجموعه‌ای شامل قطعه ٫غزل و مقداری تصنیف بر جای مانده‌است. او در کرمانشاه روزنامه بیستون را منتشر می‌کرد.لاهوتی زمانیکه در نخجوان اقامت داشت به کمونیسم گروید.وی مدتی سمت وزارت فرهنگ و هنر تاجیکستان شوروی را برعهده داشت و در این کشور تئاتر و اپرا را پایه گذاری کرد.

در سال 1284 اولین غزل او که مضمون آزادی‌خواهی داشت در روزنامه حبل المتین کلکته انتشار یافت و تا اندازه‌ای برای او شهرت به ارمغان آورد. شاعر وارد جریانات سیاسی شده و در انقلاب مشروطه در صف فدائیان آزادی قرار گرفته و با مستبدان جنگید. لاهوتی علاوه بر زبان فارسی به زبان‌های تازی، عربی‌، فرانسوی، ترکی و روسی آشنایی داشت و ترجمه‌های زیادی از آن زبان‌ها به زبان فارسی دارد. ی

کی از ویژگی‌های شعر لاهوتی این است که شاعر خود را در تنگنای قافیه قرار نداده و تا اندازه‌ای آزاد کرده و اوزان عروضی را هم بیش و کم به هم ریخته تا بتواند سخنش را در کوتاه‌ترین و رساترین کالبد به گوش مردم رساند. در سال 1336دفتر زندگی لاهوتی سراینده انقلابی روز ما پس از 73 سال زندگی پرتلاش بسته شد. وی که آرزو داشت در خاک میهن جان دهد و در میهن به خاک سپرده شود، در غربت جان سپرد و در همان جا به خاک سپرده شد. در این دیوان پس از آنکه اشعار سال‌های مختلف گردآوری شده، در بخش‌های بعدی اشعار به این ترتیب چینش شده‌اند: رباعیات، سرودها، بدیهه‌ها، منظومه‌ها، کاوه آهنگر و ترجمه‌ها.

وی همچنین در کانون نویسندگان شوروی پس از ماکسیم گورگی نویسنده ی بزرگ روس نفر دوم محسوب می‌شد. وی در گورستان نووودویچی مدفون گشته است.

شادبمان ای هنری رنجبر
ای شرف دیده ی نوع بشر
ای زتو آبادجهان وجود
هیچ نبود ارکه وجودت نبود
دولت شاهان اثر گنج توست
راحت اعیان ثمر رنج توست
گر تو دوروزی ندهی تن به کار
یکسره نابود شود روزگار
باعث آبادی عالم تووی
رنجبرا،معنی آدم تویی

... عکس روی یار در جام دام افتاده است
یا به دریا صورت ماه تمام افتاده است
عاقبت برخیزد ازجا هر کجا افتاده است
جز دلم که اندر خم زلفش مدام افتاده است
داغ هجران گلا وبی رحمی صیاد را
داند آن مرغی که همچون من به دذام افتاده است
زاهدا، مارا زرسوائی مترسان بیش از این
طشت ما از اول دنیا زبام افتاده است
ازعلایق دم مزن در پیش لاهوتی که او
از خیال ننگ واز سودای نام افتاده است