دیوان سید حسن غزنوی

دیوان سید حسن غزنوی

نویسنده: سید حسن غزنوی
به کوشش: سید محمدتقی مدرس
ناشر: اساطیر
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 463
اندازه کتاب: وزیری گالینگور روکشدار - سال انتشار: 1362 - دوره چاپ: 2

کیفیت : نو ؛ لبه روکش کتاب سائیدگی مختصری دارد

مروری بر کتاب

سید حسن غزنوی مشهور به سید اشرف از شاعران توانمند سدۀ ششم هجری است که به سبب زندگی در یکی از پربارترین دوره‌‌‌‌های شعر فارسی چنانکه باید شناخته نشده است. دوره‌ای که در آن شاعران بزرگی چون سنایی، خاقانی و نظامی مجال هنرنمایی را بر دیگر شاعران تنگ کرده بودند. با این همه سید حسن نزد معاصرانِ خود محترم بود و شاعران و تذکره‌نویسانِ پس از او نیز این گویندۀ زبردست را ستوده‌اند.

سوزنی سمرقندی (م. حدود 562ق) و اثیرالدین اخسیکتی (م. حدود 570-577ق) ابیاتی از او را در شعر خود به کار گرفته‌اند. جمال‌الدین عبدالرزاق (م. 588ق) به استقبال بسیاری از قصاید او رفته و سید حسن را در کنار رشید وطواط و انوری از شاعرانی دانسته است که در شکوفایی شعر او مؤثر بوده‌اند. پسر او کمال‌الدین اسماعیل (مقتول 635ق) شماری از قصاید سید حسن را استقبال کرده و «لطف طبع و خوش‌سخنی» او را ارج نهاده است. حتی شاعری مانند مولانا جلال‌الدین (م. 672ق) اشعاری از او در ذهن داشته که چندجا در میان شعر و گفته‌های خود آورده و گاه مضامین آن‌ها را به شعر درآورده است. تذکره‌نویسان نیز غالباً شعر و شخصیت سید حسن را ستوده‌اند و گاه او را صاحب کرامات و مقامات عرفانی دانسته‌اند.

دیوان سید حسن نخستین بار در سال 1328 به تصحیح استاد محمّدتقی مدرّس رضوی و بار دیگر در سال 1362 با برخی اصلاحات جزئی به اهتمام استاد محمّد روشن منتشر شد. چاپ استاد مدرّس اشکالاتی دارد که خود او بیش از همه از آن‌ها آگاه بوده و چند جا به این نکته اشاره کرده است.

این اشکالات در چند حوزة ذیل قابل بررسی است: شیوة تصحیح (مشخص نبودن نسخۀ اساس و ترتیب استفاده از سایر نسخه‌ها، مشخص نبودن منبع ابیات و اشعار، نقص نسخه‌ها)؛ نسخه‌بدل‌ها (ذکر نسخه‌بدل‌ها بدون رمز نسخه، عرضۀ ناقص نسخه‌بدل‌ها، ترجیح حاشیه بر متن، یکسانی حاشیه و متن)؛ صورت‌های نادرست؛ افتادگی‌ها (اشعار، ابیات)؛ اشکالات کلّی (تکرار ابیات و اشعار، غلط‌های چاپی، نداشتن تعلیقات و نقص در نمایه‌های پایانی، استفاده از منابعی با چاپ‌های غیرعلمی).

استاد مدرس یکی از دلایل چاپ این دیوان را با همۀ نقائص آن، مجهول‌‌‌‌القدر ماندن سید حسن دانسته و اظهار امیدواری کرده است که بعدها کسانی شیفتۀ شعر این سرایندۀ ارجمند شوند و با یافتن نسخه‌های کهن‌تر و کامل‌تر تصحیح تازه‌ای از آن ارائه کنند. تصحیح تازۀ دیوان سید حسن تلاشی است در راه تحقّق این آرزوی استاد.