دین مهر

نویسنده: فرانتس کومن
مترجم: احمد آجودانی
ناشر: انجمن پاسداری از زبان پارسی و فرهنگ ایران لس آنجلس
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 220
اندازه کتاب: رقعی گالینگور - سال انتشار: 1375 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : نو ؛ باز چاپ

مروری بر کتاب

مصور

مهرپرستی دینی است که از دیرباز میان ایرانیان و هندیان از آن زمان که با هم می زیستند روا بود. این پرستش تا سال 1768 پیش از زایش عیسا که زرتشت به جهان آمد و در چهل سالگی دین نو را به کی گشتاسب آشکار کرد برجای مانده بود. نام ایزدمهر در سرودهای وید هندیان دیده می شود.در اوستا هم در سرودی به نام مهریشت از مهر گفت و گو شده است. مهریشت همبستگی دین مهر را با خورشید آورده است.

میترائیسم یا مهرپرستی به معنی پرستش مهر یا خورشید، خدای عهد و پیمان در ایران باستان است. میترا، خدایی مشترک میان آریایی‌های هند و ایران بود که بعدها در عصر اشکانیان پرستش آن از طریق نظامیان و از راه آسیای صغیر و هم‌چنین از طریق دریانوردان به اروپا راه یافت و قبل از شکل‌گیری مسیحیت در اروپا به دین رسمی تبدیل شد و پیروان زیادی یافت.

پس از رسمی شدن مسیحیت در امپراتوری روم، مهرپرستی به آیینی زیرزمینی تبدیل شد. مهرپرستی در اروپا به تدریج آیینی خاص خود یافت و هرچند دارای ریشه‌هایی شرقی بود اما دچار تغییراتی نیز شد. در کتاب حاضر جنبه‌های مختلف این مذهب در اروپا و سرنوشت آن بررسی می‌شود. نویسنده افزون بر اسطوره‌ی آفرینش در دین‌ مهری و تاثیرپذیری آن‌ها از رزوانیسم به مراحل هفت‌گانه‌ی تشرف به این دین اشاره می‌کند که بسیار سخت بود و تنها مردان می‌توانستند آن‌ها را پشت‌سر بگذرانند.

این مراحل هفت‌گانه در پایان به نوعی شناخت یا عرفان منتهی می‌شد که افراد محدودی می‌توانستند به آن مرحله برسند. این هفت مرحله عبارت بودند از:
کلاغ
همراز (رازدار)
سرباز
شیر
پارسی (پارسا)
پدر
که رهبری آیین‌های مهری را بر عهده داشتند.

فرانتس کومون باستان‌شناس و واژه‌شناس مشهور بلژیکی در این کتاب به‌ اکتشافات و تحقیقات بسیار خود در سوریه و ترکیه می پردازد و به‌ موفقیت خود در کشف نقش و نگارها و کتیبه‌هایی در بناهای تاریخی این مناطق اشاره‌ می کند. وی با تکیه بر آنها، شباهت‌های بسیاری را میان میترایسم در غرب و آیین مزدیسنا در ایران باستان مطرح نمود. 

کومون که‌ به‌ پدر پژوهش مدرن میترایسم شهرت یافته‌ است، بعدها پس از اکتشافات بسیار دیگر در سرزمین‌های متعلق به روم باستان با استفاده از تکنیک‌های حفاری و بازسازی مدرن در قرن بیستم (1954)، به خاطر اکتشافات فراوان آثار میترایی و مهرابه‌ها، در محوطه داخل و اطراف شهر، رم را پایتخت میترایسم نامید و انبوه این اکتشافات، بر اهمیت درک رابطه آیین میترایسم و مسیحیت افزود.

در غارهای مهری، پیکرتراشی های مهر و نوشته هایی از این گونه یافت شده است : «به بهترین و بزرگ ترین خدا میترای شکست ناپذیر خداوند روزگاران» ... با این همه نشان که از دین مهر در سده های آغازین مسیحیت مانده است، هزار سال در پی آن می آید که هیچ گونه آگاهی از دین در دست نیست و چنین می نماید که نام فراموش شده ای در اروپاست. حتی در سده های پانزدهم و شانزدهم، باستان شناسان آن زمان یادمان های کشف شده ی مهری را نمایانگر خدایان و قهرمانان افسانه ای روم می پنداشتند»

فهرست

• ریشه ها
• گسترش دین مهر در فرمانروایی روم
• میترا و توان فرمانروایی
• باورهای دین مهر
• روش انجام آیین ها، حامیان، دوستداران مهر
• میترا و دین های شاهنشاهی