در دفاع از روشنفکران

در دفاع از روشنفکران

نویسنده: ژان پل سارتر
مترجم: رضا سید حسینی
ناشر: نیلوفر
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 146
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1399 ~ 1380 - دوره چاپ: 4 ~ 1

مروری بر کتاب 

کتاب حاضر حاصل سه سخنرانی سارتر در سال 1965 در توکیو است. سارتر به بررسی تعریف روشنفکر، موقعیت او و وظیفه اش می پردازد. سارتر به نکات جالبی در مورد روشنفکر اشاره می کند اما دشوار نویسی هایش که در آثار فلسفی او مشهود است گاهی فهم مطالب را سخت می کند.

روشنفکر کسی است که مسائل انسانی و اجتماعی دغدغه ی اوست و به همین خاطر می بایست دراین زمینه ها تبحر و دانش داشته باشد. یک فیزیکدان، شیمیدان مادامی که حوزه ی عمل خود را محدود به فیزیک و شیمی کند، نمی تواند یک روشنفکر محسوب شود.

سارتر می نویسد: مشخصه ی روشنفکر این است که از جانب هیچ کسی رسالتی ندارد و وضع اجتماعی خود را از هیچ مقامی نگرفته است.. برخلاف پزشکان و آموزگاران و الخ.. که قدرت حاکم با تصمیم قبلی آن ها را به عنوان ماموران خویش ایجاد کرده است- محصول هیچ تصمیم قبلی نیست، بلکه ثمره ی عجیب الخلقه ی جوامع غول آساست.

کلیت جهانی و ارزش‌های جاودانه از قبیل : حق و عدالت و آزادی ... ولو به خاطر دفاع از نظم و قانون یا میهن باشد یا سازشکاری مصلحت اندیشانه , در هر حالت خیانت به آن کلیت جاودانه است.سارتر در این سخنرانی‌ها دارندگان تحصیلات عالی در رشته‌های مختلف را کارشناسان دانش علمی می‌ماند که اکثریت قریب به اتفاق آنها فرزندان طبقه متوسط (بورژوازی) هستند.

البته روشنفکران نیز از میان این کارشناسان برمی‌خیزند, اما چگونه ساتر پاسخ می‌دهد :
باید بگویم دانشمندانی که روی شکافتن اتم برای تکمیل سلاح‌های جنگ اتمی کار می‌کنند روشنفکر خوانده نمی‌شوند. آنها دانشمند هستند !فقط همین .اما اگر همین دانشمندان بر اثر وحشت از قدرت تخریبی سلاح‌هایی که امکان ساخت‌شان را فراهم می‌کنند, گرد هم آیند و برای برحذر داشتن افکار عمومی از استعمال بمب اتمی بیانیه‌ای را امضائ کنندئ روشنفکر به شمار می‌آیند ...

خلاصه مشخصه روشنفکر این است که از جانب هیچ کس رسالتی ندارد و وضع اجتماعی خود را از هیچ مقامی نگرفته است. فی حد ذاته ـ برخلاف پزشکان و آموزگاران که قدرت حاکم با تصمیم قبلی, آنها را به عنوان ماموران خویش ایجاد کرده ـ محصول هیچ تصمیم قبلی نیست, بلکه ثمره عجیب الخلقه جوامع غول‌آسا است.

هیچ کس او را نمی‌خواهد و هیچ کس او را به رسمیت نمی‌شناسد (نه دولت, نه برگزیدگان قدرت حاکم, نه گروه‌های فشار نه سازمان‌های طبقات استثمار شده و نه توده‌ها). علاوه بر متن سه سخنرانی سارتر , مقدمه‌ای کوتاه از مترجم مقاله‌ای با عنوان روشنفکر و جامعه از فرانسوا شاتله, مقاله‌ای با عنوان ارزش‌های روشنفکری از مصطفی رحیمی و متن نامه‌ای از امیل زولا (رمان‌نویس مشهور فرانسوی) برای ریاست جمهوری وقت فرانسه با عنوان 'من متهم می‌کنم', به چاپ رسیده است.