دادگاه مطبوعات در جمهوری اسلامی ایران

نویسنده: محمدجواد صالحی انصاری
ناشر: مرکز اسناد انقلاب اسلامی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 368
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1385 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

عصری‌ که‌ در آن‌ زندگی‌ می‌کنیم‌ عصر ارتباطات‌ نام‌ گرفته‌ است‌. یکی‌ ازدلایل‌ این‌ نام‌گذاری‌، تنوع‌ و فراوانی‌ ابزار و ادواتی‌ است‌ که‌ در امر اطلاع‌رسانی‌ به‌ کار گرفته‌ می‌شوند؛ ماهواره‌ها، شبکه‌های‌ وسیع‌مخابراتی‌، شبکه‌ی‌ جهانی‌ اینترنت‌، هزاران‌ شبکه‌ی‌ رادیویی‌ وتلویزیونی‌، میلیون‌ها نسخه‌ روزنامه‌، مجله‌ و کتاب‌، فیلم‌ها و عکس‌ها وده‌ها تکنولوژی‌ و وسیله‌ی‌ دیگر همگی‌ در خدمت‌ اطلاع‌رسانی‌ و عصرارتباطات‌ هستند تا از این‌ طریق‌ به‌ دهکده‌ی‌ جهانی‌ تحقق‌ بخشند.

یکی‌ ازپدیده‌های‌ ارتباطی‌ گسترده‌ در عصر ارتباطات‌ که‌ البته‌ عمری‌ طولانی‌تر ازسایر تکنولوژی‌های‌ ارتباطی‌ دارد و در اعصار پیشین‌ به‌ شکلی‌ محدودبه‌کار می‌رفته‌ است‌، مطبوعات‌ می‌باشد. مقوله‌ی‌ وسیع‌ مطبوعات‌ که‌شامل‌ روزنامه‌، مجلات‌، کتاب‌ و غیره‌ می‌شود، به‌ دلیل‌ کارکردها وتأثیرگذاری‌های‌ فراوانی‌ که‌ در حوزه‌های‌ مختلف‌ فرهنگ‌، اخلاِق،سیاست‌ و غیره‌ دارد، از مقامی‌ شامخ‌ و رفیع‌ در میان‌ وسایل‌ ارتباطی‌برخوردار است‌. تا آن‌جا که‌ وضعیت‌ مطبوعات‌ هر کشور شاخصی‌ برای‌محک‌ زدن‌ میزان‌ دموکراسی‌ در آن‌ کشور است‌ و از آن‌ به‌ رکن‌ چهارم‌دموکراسی‌، تعبیر می‌شود.

امروزه‌ نقش‌ مطبوعات‌ از وسیله‌ی‌اطلاع‌رسانی‌ و منبع‌ خبر، فراتر رفته‌ است‌ و مطبوعات‌ به‌ کانون‌هایی‌قدرتمند تبدیل‌ شده‌اند که‌ در شکل‌گیری‌ و جریان‌ امور کشور نقش‌ دارندو در سیاست‌ همپای‌ احزاب‌، در اقتصاد و تجارت‌ همپای‌ سندیکاها وتشکل‌های‌ صنفی‌ به‌نقش‌آفرینی‌ می‌پردازند. نقش‌ مؤثر و فراگیر مطبوعات‌ به‌ همان‌ میزان‌ که‌مفید و مؤثر می‌نماید، دغدغه‌آفرین‌ نیز هست‌ تا آن‌جا که‌ خود مطبوعات‌موضوع‌ مورد بحث‌ علوم‌ مختلف‌ قرار گرفته‌ است‌؛ از نظر حقوقی‌ و تاحدودی‌ سیاسی‌، موضوع‌ رسیدگی‌ به‌ تخلفات‌ و جرایمی‌ که‌ درمطبوعات‌ ارتکاب‌ می‌یابند، موضوعی‌ درخور تحقیق‌ و مطالعه‌ است‌.

این‌که‌ جرم‌ مطبوعاتی‌ چیست‌؟ قلمرو جرایم‌ مطبوعاتی‌ چه‌ گستره‌ای‌ دارد؟ مرجع‌ رسیدگی‌ به‌ جرایم‌ مطبوعاتی‌ و اصول‌ حاکم‌ بر این‌ رسیدگی‌ کدام‌است‌؟ موضوعاتی‌ در خور تحقیق‌ و بررسی‌ علمی‌ هستند. در ایران‌ بعد از انقلاب‌ اسلامی‌ به‌ دلیل‌ رشد کمی‌ و کیفی‌ مطبوعات‌ و استقلال‌ آنها ازدولت‌ و آزادی‌ عمل‌ از یک‌ طرف‌ و نداشتن‌ فرهنگ‌ مطبوعاتی‌ و نادیده‌انگاشتن‌ حقوق دیگران‌، موضوع‌ جرایم‌ مطبوعاتی‌ و شیوه‌ی‌ محاکمات‌مطبوعاتی‌، به‌ موضوعی‌ چالش‌برانگیز و مناقشه‌آمیز تبدیل‌ شده‌ است‌ و همواره‌ بخشی‌ از تحولات‌ و جریانات‌ انقلاب‌ اسلامی‌ با این‌ مقوله‌ درپیوند بوده‌ است‌. به‌ همین‌ دلیل‌ مرکز اسناد انقلاب‌ اسلامی‌، هم‌سو باهدف‌ تبیین‌ تاریخ‌ انقلاب‌ اسلامی‌، موضوع‌ «دادگاه‌ مطبوعات‌ درجمهوری‌ اسلامی‌» را در دستور کار پژوهشی‌ خود قرار داد که‌ کتاب‌حاضر، حاصل‌ آن‌ می‌باشد.

نگارنده در این پژوهش به پرسش‌هایی درباره‌ی نوع رسیدگی قضایی به اتهامات و جرایم ارتکابی مطبوعات، نوع مجازات‌ها و جریمه‌ها، بازشناسی جرایم مطبوعاتی از دیگر جرایم در بعد از پیروزی انقلاب اسلامی پرداخته است. در واقع این کتاب تاریخچه‌ای از عملکرد مطبوعات و برخوردهای قضایی در جمهوری اسلامی ایران است.

در آغاز کتاب کلیاتی درباره‌ی مفاهیم نظری آزادی و حقوق مطبوعات آورده شده است، پس از آن تاریخچه‌ی دادگاه مطبوعات در ایران ذکر گردیده است. جایگاه ساختاری آیین دادرسی دادگاه مطبوعات، عملکرد دادگاه مطبوعات پس از انقلاب اسلامی و بازتاب آن (از بدو انقلاب اسلامی تا تصویب قانون مطبوعات و پس از تصویب قانون مطبوعات) مباحث بعدی کتاب هستند.

فهرست

1 ـ مفاهیم نظری
2 ـ تاریخچه ی دادگاه مطبوعات در ایران
3 ـ جایگاه, ساختار و آیین دادرسی دادگاه مطبوعات
4 ـ جایگاه حقوقی
5 ـ ساختار دادگاه مطبوعات
6 ـ عملکرد دادگاه مطبوعات پس از انقلاب اسلامی و بازتاب آن
7 ـ از بدو انقلاب اسلامی تا تصویب قانون مطبوعات (1358 - 1364)
8 ـ از سال 1365 تا زمان حاضر (پس از تصویب قانون مطبوعات)
9 ـ نتیجه گیری