خاطرات سلطان بی تاج و تخت

خاطرات سلطان بی تاج و تخت

نویسنده: سر دنیس رایت
مترجم: اسکندر دلدم
ناشر: مترجم
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 332
اندازه کتاب: رقعی گالینگور - سال انتشار: 1361 - دوره چاپ : 1

کمیاب - کیفیت : درحد نو _ نو

مروری بر کتاب

نقش انگلیس در ایران

کتابی است از دنیس رایت، سفیر اسبق انگلستان در ایران (از سال ۱۹۶۳ تا ۱۹۷۱) که در آن به بررسی روند روابط دو کشور از اولین نماینده انگلستان در ایران (جفری دو لانگلی) در سال ۱۲۹۰ میلادی تا شخص نویسنده می‌پردازد که با نام انگلیسی ها در میان ایرانیان چاپ شده است.

این کتاب از نقطه نظر مداخلات دولت انگلستان در ایران به خصوص در دوران قاجار و پهلوی اهمیت زیادی دارد و به عنوان یک کتاب مرجع نزد محققین تاریخ معاصر ایران شناخته می‌شود. همین نویسنده قبلا کتابی به عنوان انگلیسیها در میان ایرانیان تألیف کرده بود که بیشتر در شرح احوال انگلیسیانی بود که در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم به عنوان دیپلمات و جهانگرد به ایران سفر کرده و در بسیاری موارد عاقد قراردادهایی بودند که در چارچوب سیاست استعماری بریتانیای کبیر به خاطر حفظ امپراتوری آن کشور در هندوستان بر ایران تحمیل می شد.

سر دنیس رایت ، دیپلمات انگلیسی است که طی دو دههٔ پنجاه و شصت میلادی در روابط انگلستان با ایران نقش داشت.
نیس رایت پس از کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ و سرنگونی دولت دکتر محمد مصدق که روابط سیاسی با بریتانیا را قطع کرده بود، به‌عنوان نمایندهٔ دیپلماتیک دولت انگلستان در ایران مأمور بازگشایی سفارت انگلستان در تهران شد. پس از آنکه در طی سال‌های ۱۹۵۹ تا ۱۹۶۲ مسئول سفارت بریتانیا در اتیوپی بود، وی بار دیگر در سال ۱۹۶۳ به‌عنوان سفیر به ایران بازگشت و در طی دو دوره (۱۹۶۳-۱۹۷۱) مسئولیت سفارت بریتانیا در تهران را بر عهده داشت.

بنابر اسناد دولتی انگلستان که در سال ۲۰۰۹ از طبقه‌بندی خارج شد، رایت پس از پیروزی انقلاب ایران (۱۳۵۷) در سال ۱۳۵۷ و سقوط محمدرضا پهلوی از سوی جیمز کالاهان نخست وزیر وقت بریتانیا به‌صورت محرمانه به دیدار شاه ایران در باهاما رفت و به وی هشدار داد که از سفر به انگلستان خودداری کند...

درباره روابط ایران و انگلیس تا کنون چندین کتاب به زبان فارسی نوشته شده است... به هر حال، این شاید نخستین کتابی است که ماهیت این روابط را از زبان یک انگلیسی برای ما باز می گوید، و ما بدون این که همه حرف های او را بپذیریم، باید از آن ها آگاه شویم و درست و نادرستش را مورد رسیدگی و پژوهش قرار دهیم.

در سال 1800 میلادی روابط رسمی سیاسی بین ایران و انگلستان با انتخاب سفیر از سوی انگلستان شکل گرفت. این رابطه هیچ‌گاه مورد اطمینان و قبول ایرانیان قرار نگرفت و همواره نوعی بدبینی از سوی ایرانیان نسبت به سوءرفتارهای انگلیسی‌ها وجود داشته است. این رفتار ایرانیان به یک بیماری مزمن به نام «بیماری ترس از انگلیس» تبدیل شد.

واژه «Anglophobia» که معنی ترس از انگلیس است را می‌توان در بسیاری از ‌فرهنگ‌ها یافت. این واژه در ایران، معنی و مفهوم گسترده‌ای دارد و ده‌ها کتاب تاریخی و تحقیقی و حتی طنز و داستان که درباره مداخلات انگلیس در ایران نوشته شده، خود مبیّن این واقعیت است که مردم ایران تا چه اندازه نسبت به سیاست انگلیس در این کشور بدبین و هراسان هستند و چرا در هر کاری دست انگلیسی‌ها را می‌بینند.