خاطرات سردار اسعد بختیاری

خاطرات سردار اسعد بختیاری

نویسنده: جعفرقلی خان سردار بهادر
به کوشش : ایرج افشار
ناشر: اساطیر
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 296
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1392 - دوره چاپ: 3

مروری بر کتاب

در دوران حکومت رضا شاه،به علت سوءظن شدید وی به اطرافیان و روحیهء خودکامگی و استبداد رأی وی،هیچکدام از رجال وقت،جرأت و جسارت انتقاد شفاهی یا کتبی از حکومت را نداشتند.همچنین از آنجا که‌ نظمیه،از نوشته‌های رجال به عنوان حربه و پاپوشی برای متهم کردن آن ها به خیانت و توطئه استفاده می‌کرد،بنابراین نگارش خاطرات و اندیشه‌ها عملی خطرناک محسوب می‌شد،لذا اکثر صاحب منصبان آن روزگار به‌ اقدام خطرناکی چون ثبت خاطرات و دیده و شنیده‌های خود-هرچند در پرده‌ و غیر آشکار-دست نمی‌زدند.

لذا همانطور که مصحح محترم نیز اظهار داشته است،به علت ترس از نظمیه،روزنامه خاطرات رجال در دورهء پهلوی‌ اول بسیار کم بوده و خلاء بزرگی در این زمینه وجود دارد.اما خاطرات‌ سردار اسعد در همین برهه از زمان نگاشته شده و تا اندازه‌ای می‌تواند این‌ نقیصه را جبران نماید.اگرچه یادداشت‌ها و دست‌نوشته‌های وی برای‌ شناخت تاریخ دوره پس از فتح تهران تا ظهور رضا شاه نیز اهمیت دارد،اما به علت نزدیکی وی به رضا شاه و اینکه خود از مقامات ارشد حکومت او بوده است،اهمیت تاریخی این خاطرات دوچندان می‌شود.

برای معرفی و تبررسی خاطرات وی نگاهی کوتاه به زندگانی و مناصب او ضروری به نظر می‌رسد:

جعفرقلی خان سردار اسعد یکی از رجال برجسته اواخر حکومت قاجار و اوایل حکومت پهلوی است که در سال 1297 ق.در منطقه بختیاری‌ متولد و در سال 1323 ق.به سردار بهادر ملقب گردید. وی به همراه پدرش‌ علیقلی خان سردار اسعد در فتح تهران شرکت داشت و در حفظ دولت‌ مشروطه از گزند تجاوزات ضد انقلابیون و طرفداران محمد علی میرزا جد و جهد فراوان به عمل آورد.

پس از مرگ پدرش در سال 1336 ق.از سوی‌ حکومت لقب پدر را یافته،به سردار اسعد ملقب گردید.بعلاوه وی به سردار اسعد سوم نیز معروف است زیرا قبل از او،عمویش اسفندیار خان و پدرش‌ علیقلی خان این لقب را داشته‌اند.وی در دوران حیات خود مناصبی چون‌ حکومت کرمان،والیگری خراسان،نمایندگی مجلس،وزارت پست و تلگراف و وزارت جنگ را داشته است و تا پایان زندگانی خود خدمات زیادی‌ به سلسله‌های قاجار و پهلوی نمود.سرانجام در 8 آذر 1312 هنگامی که به‌ عنوان وزیر جنگ رضا شاه همراه او بود در بابل توقیف و در 10 فروردین‌ 1313 به طرز فجیعی در زندان رضا شاهی به قتل رسید

این کتاب، مجموعه ای از خاطرات و یادداشت های یکی از رجال مهم دوره سلطنت «احمد شاه» و «رضا شاه»، یعنی «جعفر قلی خان بختیاری» است. این یادداشت ها اغلب به صورت روزانه نوشته شده است. «جعفر قلی خان بختیاری» معروف به «سردار بهادر»، فرزند «علیقلی خان سردار اسعد بختیاری» است که پس از درگذشت پدر، «سردار اسعد» لقب گرفت و نام خانوادگی «اسعد» را برخود نهاد.

اصل این یادداشت های روزانه به خط «جعفر قلی خان» است و در دو دفتر نوشته شده. او در این یادداشت ها، مطالبی دارد که برای بررسی تاریخ ایران در دوره «رضا شاه» سودمند است و اگر چه همه جا کارها و افکار «رضا شاه» را تحسین کرده و نسبت به افکار دیگران توجهی نداشته است، اما از خلال نوشته های او می توان بر حقایق و دقایقی دست یافت، که در منابع و ماخذ دیگر نیامده است.