حدود یا تعریفات

حدود یا تعریفات

نویسنده: ابن سینا
مترجم: محمدمهدی فولادوند
ناشر: انجمن فلسفه ایران
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 110
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1358 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : در حد نو _ نو

مروری بر کتاب

ابن سینا در کتاب حدود یا تعریفات خود، نفس را چنین تعریف می کند:
“نفس، نامی است مشترک میان معنایی که انسان و حیوان و نبات در آن شریک اند و میان معنایی که انسان و فرشتگان آسمانی در آن شرکت دارند. تعریف آن به معنای نخستین کمال جسم طبیعی آلی زنده است بالقوه، و تعریف نفس به معنای دیگر، جوهری است غیر جسمانی و آن کمال جسم و محرک آن است به اختیار و از مبدا ناطقه یا عقلانی، بالفعل یا بالقوه، آنکه بالقوه است فصل است.

برای انسان و آنکه بالفعل، فصل (ممیز نوعی)، یا خاصه (ممیز عرضی) است برای نفس ملکی. و نیز عقل کلی و عقل کل و نفس کلی و نفس کل گفته می شود. مراد از عقل کلی معنایی است که از دیدگاه عدد بر عقل های بسیاری از اشخاص و مردم حمل می گردد، ولی وجود عینی (خارجی) ندارد و تنها مفهوم ذهنی دارد.

محقق كتاب در مقدمه‌اش مقدم بودن زمان تأليف كتاب حدود بر كتاب شفاء و نجات (خلاصه كتاب شفاء) را مورد بررسى قرار داده است و با ذكر قرائنى به اين نتيجه رسيده است كه منطقى نيست كه اين رساله بعد از شفاء نوشته شده باشد؛ چراكه اگر شاگردانش به محتواى شفا در موضوع حدود مطلع بودند، پس از او تفسير و توضيح حدود را طلب نمی‌كردند و بر اين كار اصرار نمى‌ورزيدند.

محقق در قسمت ديگرى از مقدمه به تبيين شيوه نگارش رساله پرداخته است. وى ابتدا به اين نكته اشاره كرده كه ابن سينا در همه تأليفات فلسفى‌اش شيوه واحدى را اعمال نكرده است. كتب اوليه او دشوارتر از كتب متأخر او هستند و كتبى كه در اواخر حياتش تأليف كرده بهتر از كتبى است كه در اوائل آن نوشته است؛ همچنين رساله‌هاى كوتاه او بهتر از كتب مفصل اوست. به همين دليل كتاب اشارات و تنبيهات به جهت اسلوب بر همه تأليفات او برترى دارد؛ چراكه از كتب متأخر اوست. همچنين كتاب نجات اسلوبى بهتر از كتاب شفا دارد و اين دو از كتب پيش از خود نيكوترند؛ بنابراین رساله حدود به شيوه گذشته او در آثار مفصلش نوشته شده است، نه به شيوه واضح در اشارات و تنبيهات....

فهرست

مقدمه محقق
مقدمه ابن سينا