تنهایی دم مرگ

تنهایی دم مرگ

نویسنده: نوربرت الیاس
مترجم: امید مهرگان , صالح نجفی
ناشر: گام نو
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 136
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1399 - دوره چاپ: 7

مروری بر کتاب

در ترجمه‌ی حاضر، واقعیت ساده و بی‌رحمانه‌ی مردن و محتضران بازگو می‌گردد. اما در مواجهه با موضوعی تا بدین پایه عام و بعضا احساساتی، نگارنده با رویکردی بری از توهم و رازوری، تجربه‌ی مرگ را تشریح می‌کند. این کتاب درباره‌ی سوگ یا ماتم ناشی از مرگ عزیزان نیست، بلکه درباره‌ی سوگ احتمالی عزیزان یا دیگرانی است که در حال مرگ‌اند.

نوربرت الیاس معتقد است ما در جریان متمدن شدن مساله مرگ را به شدت سرکوب می‌کنیم. یعنی اجازه نمی‌دهیم مرگ خودش را به ما نشان دهد. از نظر او مرگ و زندگی با هم و درهم آمیخته‌اند اما در جریان متمدن‌شدن ما مرگ را سرکوب می‌کنیم و اجازه بروز به او نمی‌دهیم.

یکی از دلایلی که امراض خطرناک (مانند سرطان) اینقدر سخت به نظر می‌رسد این است که ما در جریان متمدن‌شدن، مرگ را سرکوب کرده‌ایم. یکی از دلایل آن دینی است. آدم و حوا در بهشت جاودان بودند. بعد از این‌که از بهشت رانده شدند، مرگ با آنها به اینجا آمد. بشر مقداری از این‌که بهشت را رها کرده و به اینجا آمده است و در اینجا خواهد مرد، احساس گناه می‌کند و همین‌طور که فروید نشان داده است آدم‌ها همیشه آرزوی مرگ پدرشان، مادرشان، خواهرشان یا برادرشان را دارند.

روش نویسنده در این کتاب کوچک، هم‌چنان که در اثر اصلی خویش فرآیند گسترش تمدن، به واقع در حکم پیش‌درآمدی است بر روش تاریخ‌نگاری میشل فوکو. مضمون اصلی این کتاب، سرکوب و واپس راندن مرگ از آگاهی عمومی و صحنه‌های حیات اجتماعی است. فرآیندی که از قضا هم پای روند پرده‌برداری از جنسیت و روابط جنسی در قرن اخیر صورت گرفته است.

در جوامع مدرن توسعه یافته، انسان‌ها هرچند به شیوه‌ای "بهداشتی"تر می‌میرند، اما این مرگ در انزوای عاطفی کامل به وقوع می‌پیوندد. جابه‌جایی از بستر احتضار در میانه‌ی خویشان و نزدیکان به تخت بیمارستان در میانه‌ی پزشکان و پرستاران، خود معرف تغییری گسترده‌تر در شکل‌بندی اجتماعی و رفتار متمدنانه است، تغییری که دقیقا الزامات و دلالت‌های سیاسی خاصی را نیز دربردارد".