تصوف ایرانی در منظر تاریخی آن

نویسنده: عبدالحسین زرین کوب
مترجم: مجدالدین کیوانی
ناشر: سخن
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 199
اندازه کتاب: وزیری سلفون - سال انتشار: 1385 - دوره چاپ: 2

کیفیت : ظاهر کتاب نو ؛  اکثر صفحات کتاب کمی تابدار است

مروری بر کتاب

در تاریخ پر رمز و راز سرزمین کهن ایران ظهور، رشد و افول فرقه‌های زیادی را شاهد بوده و هستیم که تصوف را می‌توان سرآمد آنان دانست. تصوف که با نام‌هایی چون صوفی‌گری، درویشی یا عرفان هم شناخته می‌شود، طریقت مبتنی بر آداب سلوک، بر اساس تزکیه نفس، دوری جستن از دنیا برای رسیدن به حق و به کمال رساندن نفس است.

این کتاب، برگردانی است از نوشته هایی از «دکتر عبدالحسین زرین کوب» که در واقع به صورت مجموعه ای از سخنرانی ها، درباره تصوف و عرفان ایرانی، در دو دانشگاه «پرینستن» و «کالیفرنیا» در تابستان و پاییز 1970 به زبان انگلیسی ایراد شده است.متن این سخنرانی ها، پس از تدوین، بوسیله «انجمن مطالعات ایرانی» در شماره های سوم و چهارم از جلد دهم فصلنامه این انجمن (Iranian Studies) منتشر شده است.

گفتارهای «زرین کوب» در این مجموعه، مروری عالمانه و ماهرانه بر تاریخ تصوف ایرانی از آغاز تا دهه 40 خورشیدی است. ویژگی برجسته این اثر، جامع و موجز بودن آن است. در این گفتارها، از سویی، هر آنچه که در تاریخ تصوف ایران مهم و دانستنی است گنجانده شده، و از سوی دیگر، در ارائه و توضیح این مطالب به حداقل ممکن بسنده گردیده است

بخشی از کتاب دانش صوفیانه برخاسته از دل است، که کل روانشناسی صوفیه بر آن مبتنی است. منظور آنان از دل تقریبا کل حیاط درونی انسان، از جمله علم و عمل است. خاور نزدیک قبل از اسلام مفهوم مشابهی داشتند. بنابراین، نه تنها در مزامیر کتاب عهد عتیق، بلکه در عهد جدید، قلب بر انسان باطنی دلالت دارد. این نام تقریبا در سراسر همه‌ی نوشته‌های مقدس به یک معنا به کار می‌رود. حتی «قلب خداوند» در معنای مرکز نقشه‌ها و اراده‌ی الهی به کار رفته است. صوفیان دل را، هم عقل هم نیروی دانستن متکلمان تصور می‌کردند.

مردی از دیار بروجرد عبدالحسین زرین‌کوب متولد ۲۷ اسفند ۱۳۰۱ در بروجرد دیده به جهان گشود. وی در حوزه‌های متنوعی از جمله حقوق، الهیات، ادبیات عرب، ادبیات فارسی، تاریخ، دستی بر آتش دارد. زرین‌کوب کتاب‌های ارزنده‌ی بسیاری از خود به یادگار گذاشته است که تعدادی از آن‌ها جزء منابع درسی و پژوهشی محسوب می‌شوند. اهالی ادب و فرهنگ وی را به عنوان ادیب، نویسنده، مترجم و تاریخ‌نگار می‌شناسند.

وی چهار دهه در دانشگاه‌های معتبر ایران و جهان از جمله دانشگاه تهران، آکسفورد، سوربن و... مشغول به تدریس بود. نام وی را می‌توان کنار بزرگانی همچون بدیع‌الزمان فروزان‌فر، پرویز ناتل خانلری، غلام‌حسین صدیقی، عباس زریاب خویی، محمد معین و... قرار داد. از کتاب‌ها و آثار او می‌توان در حوزه‌ی ادبیات به «با کاروان حله»، «شعر بی‌دروغ شعر بی‌نقاب»، «از کوچه رندان»، «پله پله تا ملاقات خدا»، «بحر در کوزه»، «فلسفه‌ی شعر»، «نقد ادبی» و... و در حوزه‌ی تاریخ به «تاریخ ایران بعد از اسلام»، «تاریخ مردم ایران»، «روزگاران»، «بامداد اسلام»، «کارنامه‌ی اسلام»، «دو قرن سکوت» و... نام برد. از ترجمه‌ها و پژوهش‌های او می‌توان به «ارزش میراث صوفیه»، «فرار از مدرسه»، «جست‌وجو در تصوف در قلمرو وجدان»، «شعله‌ی طور»، «بنیاد شعر فارسی»، «ادبیات فرانسه در قرون وسطی»، «ادبیات فرانسه در دوره‌ی رنسانس» و... اشاره نمود. این نویسنده و محقق بزرگ در ۲۴ شهریور ۱۳۷۸ در تهران درگذشت.