تذکره الاولیا

نویسنده: فریدالدین عطار نیشابوری
مصحح: رینولد نیکلسون
به کوشش: ا. توکلی
ناشر: بهزاد
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 1000
اندازه کتاب: وزیری گالینگور  - سال انتشار: 1373 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : نو

مروری بر کتاب

با استفاده از نسخه چاپ لیدن 1905

این کتاب مشتمل است بر مقدمه و 40 باب که هریک به زندگی، حالات، اندیشه‌ها و سخنان یکی از عارفان و مشایخ تصوف می‌پردازد، و ذکر مکارم اخلاق، مواعظ و سخنان حکمت‌آمیزشان در این کتاب آورده شده است.

نخستین باب به حالات و سخنان امام جعفر صادق اختصاص یافته است، و باب هفتاد و دوم به حسین بن منصور حلاج (متوفی ۳۰۹). دست‌نویسهای معتبر تذکرهالاولیا تا قرن دهم هجری، شامل همین 40 باب است.اما پس از قرن دهم فصل‌های دیگری با عنوان «ذکر متأخران از مشایخ کبار» بر این کتاب افزوده شده که حالات و سخنان ۲۵ تن از عارفان قرن‌های چهارم و پنجم را دربر دارد.در این کتاب از کسانی چون اویس قرنی، ابراهیم ادهم، رابعه عدویه، ابوحنیفه، شافعی، احمد حنبل و محمد باقر یاد شده‌است.

عطار در مقدمۀ کتاب نحوۀ گزینش و تألیف مطالب را به‌روشنی بیان کرده است . بنا بر این مقدمه، نقلها و روایتهای تذکرهالاولیا التقاطی از مطالب کتاب‌های دیگر است.از آثار صوفیانۀ مهم و مشهور مربوط به اواخر قرن چهارم تا پایان قرن ششم، چند اثر با احتمال زیاد ممکن است مأخذ نقل‌های مؤلف تذکرهالاولیا باشند، که عبارت‌اند از:

طبقات الصوفیه اثر عبدالرحمان سلمی نیشابوری، حلیهالاولیا ابونعیم اصفهانی، و رسالۀ قشیریه نوشتۀ ابوالقاسم قشیری. کشف‌المحجوب هُجویری نیز احتمالاً از منابع عطار بوده، زیرا عطار برخی از مضامین آن را با عبارات روان‌تر و رساتر آورده است. تصحیح انتقادی تذکرهالاولیا اولین بار توسط رنالد نیکلسن انجام گرفته است (چاپ لیدن ۱۹۰۵-۱۹۰۷). از امتیازات تصحیح نیکلسن، مقدمه محمد قزوینی بر آن است که حاوی اطلاعات دقیق و سودمندی است.