تحلیل اشعار ناصر خسرو ؛ بانضمام پنج پیوست

تحلیل اشعار ناصرخسرو

نویسنده: مهدی محقق
ناشر: دانشگاه تهران
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 410
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1368 _ 1363 - دوره چاپ: 5 _ 4

کمیاب - کیفیت : نو ؛ لبه جلد خاک گرفتگی مختصری دارد

مروری بر کتاب

شرح و تفسیر متون ادبی یکی از کارهای دشواری است که هر ادبیات شناسی توان و همت وارد شدن به آن را ندارد. برای شرح یک دیوان لازم است به مجموعه‌ای از اطلاعات و آگاهی‌ها تسلط داشت تا آن گونه که لازم است، به شرح و تفسیر و تبیین آن اشعار پرداخت. دیوان ناصرخسرو یکی از دیوان‌هایی است که تعداد اندکی از محققان به شرح آن پرداخته‌اند. 

کتابی که پیش روی شماست در تحلیل اشعار ناصرخسرو شامل آیات قرآنی - احادیث - لغات - امثال و غیره می باشد. ناصرخسرو بلخی در ردیف استفاده ازآیات قرآن کریم،مضامین،احادیث و امثال و اشعار عرب، در یک مورد با استفاده از احادیث پیغمبراکرم (ص)که فرموده اند:

« اول ما خلق الله العقل »درزمینه عقل وخرد چنین سروده است:

خرد آغاز جهان بود و تو انجام جهان             بازگرد از سر انجام بدان نیک آغاز
خویشتن ، دار چو احوال همی بینی        خیره بی رشته و هنجار مکَش هَنجن

در خصوص این بیت ذکر چند نکته ضروری است. نخست این که شارحان عزیز نفرموده‌اند چگونه می‌توان بدون طناب اسب را کشید؟
دوم این که بر فرض این که کشیدن اسب بدون طناب و رشته متصوّر باشد، این موضوع چه ارتباطی با بیت دارد و چگونه نظم منطقی و ارتباط بین دو مصرع را می‌توان توجیه کرد؟
سوم این که «هنجار» یکی از واژه‌های حاضر در بیت است که اتفاقاً معنای درست آن نیز در شرح بیت ذکر شده‌است.