تاریخ طبرستان و رویان و مازندران ؛ گالینگور

تاریخ طبرستان و رویان و مازندران

نویسنده: سیدنصیرالدین مرعشی
مقدمه: محمدجواد مشکور
به کوشش: محمدحسین تسبیحی
ناشر: شرق
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 400
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1368 - دوره چاپ: 3

کمیاب - کیفیت : درحد نو 

مروری بر کتاب 

ذکر وقایع از ابتدای بنیاد طبرستان تا انقراض سلسله های ملوک آن سامان

نمایش در اندازه اصلی تاریخ طبرستان و رویان و مازندران نویسنده: سیدظهیرالدین مرعشی به کوشش: محمدحسین تسبیحی مقدمه: محمدجواد مشکور تاریخ طبرستان و رویان و مازندران ، کتابی به فارسی در شرح رویدادهای طبرستان و رویان و مازندران از دوره باستان تا 881 ، تألیف سیدظهیرالدین مرعشی . این کتاب به نام کارکیا میرزاعلی ، از امرای خاندان کیاییان (حک : 883 ـ 894)، نوشته شده است .

آغاز تحریر آن روشن نیست ، اما مؤلف تاریخ پایان آن را 881 آورده است .تاریخ طبرستان و رویان و مازندران مشتمل است بر دیباچه ، مقدمه و چندین فصل . این کتاب تلفیقی است از تاریخ طبرستان علی بن جمال الدین رویانی و تاریخ رویان * اولیاءاللّه آملی ، و مؤلف دو فصل بر آنها افزوده است . مرعشی پس از مطالعه دو کتاب یادشده ، اولی را موجز و دومی را مطوّل یافته و بنا را بر تلفیق آن دو اثر گذاشته است . او بصراحت می گوید که عبارات آملی را بدون تغییر و عیناً نقل کرده است . با توجه به آنکه تاریخ رویان رونویسی از تاریخ طبرستان * ابن اسفندیار است و مرعشی در اثر خود نامی از ابن اسفندیار نبرده ، روشن می شود که به تاریخ طبرستان دسترسی نداشته است . اوزلی در کتابش ، سفرهایی به کشورهای گوناگون مشرق زمین  ، بدون در نظر گرفتن زمان تألیف تاریخ طبرستان گفته است که کتاب ابن اسفندیار، اقتباسی است از کتاب سیدظهیرالدین مرعشی .

مرعشی در مقدمه کتاب ، به ضرورت علم تاریخ پرداخته و پنج طبقه اجتماعی را که به نظر او شکل دهنده جوامع انسانی اند، شرح داده است . فصول نخستین کتاب به بیان جغرافیای تاریخی رویان ، رستمدار، آمل ، ساری و گرگان اختصاص دارد. فصول بعدی در شرح رویدادهای تاریخی این سرزمین از دوره کیومرث تا حکومت کارکیا سلطان محمد دوم (851 ـ883) است و دوران حکومت سلسله های باوندیان ، زیدیان ، زیاریان ، قارن وندان ، بادوسپانیان و آل دابویه را در بر می گیرد. فصل راجع به وقایع دوره حکومت ملک کیومرث (از امیران رستمدار) و فرزندان او و فصل خروج سیدقوام الدین مرعشی و استیلای اخلاف او بر مازندران ، تألیف مرعشی است . این فصول به سبب آنکه مؤلف از دیوانیان بوده و به نوشته ها و اسناد بسیاری دسترسی داشته ، اهمیت خاصی دارند  

مرعشی فقط به ذکر وقایع تاریخی طبرستان بسنده نکرده و به رویدادهای مناطق همجوار آن ــ که به نوعی بر تاریخ این سرزمین تأثیر گذارده اند ــ نیز پرداخته است . همچنین رخدادهای دوران حکومت ساسانیان ، امویان ، عباسیان و سلسله های ایرانی چون سامانیان ، طاهریان ، صفاریان و آل بویه و سلسله های ترک نژاد مانند غزنویان ، سلجوقیان ، خوارزمشاهیان و قراقوینلوها را که به تاریخ طبرستان و رویان و مازندران مربوط بوده ، نوشته است . مرعشی هرگاه مطلبی را مبهم یافته و قادر به روشن کردن آن نبوده ، با جملات «واللّه اعلم بالصواب » یا «العهده علی الراوی » آن را بیان کرده است.