تاریخ طب در ایران قبل از اسلام

نویسنده: محمود نجم آبادی
ناشر: دانشگاه تهران
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 508
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1371 - دوره چاپ: 2

مروری بر کتاب

مصور

جلد اول ؛ قبل از اسلام

دکتر نجم آبادی در کتاب تاریخ طب در ایران ضمن اشاره به این مطلب اذعان می‌کند که" مکتب طبی زرتشت خیلی پیش تر از مکاتب طبی یونان، در عالم وجود داشته است . قدمت علم طب در ایران تقریبا به نزدیکی آغاز تمدن بشر برمیگردد. طبق افسانه های تاریخی ایران آغاز طب ایران به زمان جمشید چهارمین پادشاه افسانه ای این سرزمین برمیگردد.جراحی در یاران باستان فقط در صورتی انجام میگرفت که درمان با گیاه و تلقین و... مفید واقع نمیشد.

جراحی در ایران باستان فقط در صورتی انجام می‌گرفت که درمان با گیاه دارو تلقین و غیره مفید واقع نمی شد. یکی از قدیمی ترین شواهد مربوط به انجام جراحی در ایران مربوط به ۴۸۵۰ سال قبل که به‌صورت ترا پانسیون برداشت بخشی از استخوان جمجمه در یک دختر هیدروسفال ۱۳ ساله است.

اوج شکوفایی علم طب در ایران پیش از اسلام مربوط به زمان تاسیس دانشگاه جندی شاپور توسط شاپور اول پادشاه ساسانی است. این دانشگاه در طی چند قرن تبدیل به یکی از مراکز مهم علمی جهان متمدن آن زمان شد و دانشمندان بسیاری از سراسر جهان به خصوص یونان ، روم ...و غیره جذب آن شدند.

پزشکی در ایران باستان دارای پیشینه‌ای دراز است. دانشگاه جندی‌شاپور که در زمان ساسانیان به دستور شاپور یکم بنیان گذاری شد در سده سوم میلادی، پذیرای شمار بسیاری از دانشمندان از دیگر تمدن‌ها و فرهنگها همانند رومیان و یونانیان و هندوها بوده‌است.دانشمندان و پزشکان بزرگ ایرانی و غیر ایرانی در دربار و خارج از دربار هخامنشی حضور داشتند، از جمله پزشکان مصری و یونانی، مانند، کتزیاس، یونانی که در دربار هخامنشی بود.

با حمله اسکندر مقدونی به ایران، بخش اعظمی از میراث پزشکی باستانی ایران یا به کل نابود شد یا پس از استنساخ به زبان یونانی از بین رفت. بر اساس تاریخ بلعمی از اطبای بزرگ ایرانی دربار هخامنشی، جاماسب، بوده‌است که به تألیف کتب پزشکی و هندسه می‌پرداخته است.در زمان هخامنشیان خط، ،نیم کشتج، , با ۲۸ حرف مخصوص پزشکی و فلسفه بوده‌است.هر چند پزشکی دوره هخامنشیان مانند علم طب در سایر ملل همان دوران، تحت تأثیر خرافات و عقاید بیگانه بود، اما از عوامل بزرگ گسترش و بهبود علم پزشکی و سلامت مردم بوده‌است.حکومت اشکانیان ۵ قرن در ایران حکومت کرد، ویژگی خاص آن‌ها باز پس گیری استقلال ایران بعد از نزدیک به ۷۵ سال حکومت سلوکیان و جلوگیری از تخریب بیشتر آثار ارزشمند ایرانی بود، اما متأسفانه فرهنگ آن‌ها تحت تأثیر فرهنگ یونانی قرار گرفته بود، در نتیجه پزشکی این دوره، آمیخته‌ای از طب اوستایی و طب یونانی بوده‌است، از پزشکان بزرگ این دوره می‌توان فرهاته و میتریدات را نام برد.

 بعد از اشکانیان، ساسانیان حدود ۴ قرن بر ایران حکومت کردند، در این مدت خدمات شایسته‌ای برای گسترش پزشکی انجام شد و بیشتر از قبل برای حفظ اصالت پزشکی ایران تلاش گردید. یقیناً بزرگترین اقدام آن‌ها تأسیس شهر جندی شاپور و ساخت دانشگاه جندی شاپور در آن بوده‌است.

محمود نجم‌آبادی (۱۳۷۹–۱۲۸۲) طبیب، نویسنده، مترجم، استاد دانشگاه و روزنامه‌نگار و محقق و مورخ ایران در عرصهٔ پزشکی است. وی که علاوه بر صدها عنوان تألیف و تحقیق به صورت کتاب و مقاله در عرصهٔ تاریخ پزشکی به زبان‌های فارسی و فرانسوی، کلکسیونی از افتخارات را در کارنامه خود دارد و از جمله سال‌ها عضو رسمی و نایب رئیس انجمن تاریخ طب فرانسه و انجمن بین‌المللی تاریخ طب در پاریس و دارای نشان شوالیه از این کشور و همین‌طور نشان درجه اول سپاس از طرف دولت ایران می‌باشد، سهم عمده‌ای در معرفی بزرگترین پزشکان تاریخ ایران همچون محمد زکریای رازی، ابوعلی سینا، اهوازی و… به ایرانیان و جهانیان و اثبات سهم بزرگ این پزشکان در اعتلای دانش پزشکی در جهان داشته‌است.